Paragrafen

De lokale heffingen vormen na de algemene uitkering de belangrijkste inkomstenbron van de gemeente. Deze heffingen kunnen worden gesplitst in:

• heffingen die dienen als algemeen dekkingsmiddel van de gemeentelijke uitgaven;
• heffingen waartegenover een aanwijsbare prestatie staat die door de gemeente ten dienste van de inwoner wordt uitgevoerd.

Alle heffingen zijn gebaseerd op door de raad vastgestelde verordeningen, met de daarbij behorende tarieventabellen. Met betrekking tot het tarievenbeleid zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:

• De gemeentelijke belastingen stijgen niet hoger dan de inflatie.
• Een kostendekkende afvalstoffenheffing en rioolheffing.
• We gaan uit van het profijtbeginsel: diegene die van een gemeentelijke dienst of voorziening gebruik maakt, betaalt voor de daarmee gemoeide kosten.
• Over de hoogte van het tarief van de toeristenbelasting vindt zoveel als mogelijk afstemming plaats met de Lijn 50 gemeenten.

Onderstaand treft u een overzicht aan van de heffingen die door onze gemeente worden opgelegd en de bijbehorende opbrengsten.

Excel-tabel

Doel van de belasting/heffing
De opbrengst van deze belastingen dient als algemeen dekkingsmiddel. Tegenover de belastingopbrengsten staan geen specifieke uitgaven.

Wie is belastingplichtig?
De OZB wordt geheven van:
• de eigenaren van alle woningen en
• de eigenaren en gebruikers van alle bedrijfspanden, overige gebouwen en bouwgrond binnen de gemeentegrenzen.

Grondslag van de heffing
De grondslag voor de heffing is de WOZ-waarde (waarde volgens de Wet Onroerende Zaken). De tarieven voor de Ozb zijn mede afhankelijk van de op grond van de WOZ getaxeerde waarden.

Tarieven
Voor de Ozb worden verschillende tarieven gehanteerd voor woningen en niet-woningen. De tarieven zijn opgenomen in onderstaande tabel.

Excel-tabel

Doel van de belasting/heffing
De opbrengsten van deze belasting worden specifiek benut ter dekking van de uitgaven voor het in standhouden van de riolering.

Wie is belastingplichtig?
Belastingplichtig zijn:
a) de eigenaar van een perceel dat direct of indirect is aangesloten op de gemeentelijke riolering (eigenarendeel) en
b) de gebruiker van een perceel van waaruit water direct of indirect op de gemeentelijke riolering wordt afgevoerd (gebruikersdeel), zie ook grondslag van de heffing.

Grondslag van de heffing
Het eigenarendeel wordt geheven naar een vast bedrag per perceel en het gebruikersdeel wordt geheven naar een vast bedrag per perceel voor zover het aantal kubieke meters water dat vanuit het perceel wordt afgevoerd uitgaat boven 300 m³.

Tarieven
Uitgangspunt bij de bepaling van de tariefstelling is kostendekkendheid. Om schommelingen in de tariefstelling te voorkomen is een voorziening ingesteld.

Excel-tabel

Excel-tabel

Doel van de belasting/heffing
De opbrengsten van deze belasting worden specifiek benut ter dekking van de uitgaven voor het verwijderen en verwerken van huishoudelijke afvalstoffen.

Wie is belastingplichtig?
De gebruiker van een perceel waar huishoudelijke afvalstoffen kunnen ontstaan is belastingplichtig. Dit kan een woning zijn, maar ook bijvoorbeeld een vakantiehuis naast een woonhuis.

Grondslag van de heffing
Voor de afvalstoffenheffing gelden twee grondslagen.
Op de eerste plaats wordt er een vastrecht gehanteerd.
Daarnaast is er een prijs per kilo aangeboden afval.

Tarieven
Uitgangspunt bij de bepaling van de tariefstelling is kostendekkendheid. Om schommelingen in de tariefstelling te voorkomen is een voorziening ingesteld.

Excel-tabel

Excel-tabel

Doel van de belasting/heffing
De opbrengst van deze belasting dient als algemeen dekkingsmiddel. Daarnaast wordt een deel van de opbrengst aangewend voor de revitalisering van het (water)toerisme en de recreatie in onze gemeente.

Wie is belastingplichtig?
Belastingplichtige is die persoon die verblijft (overnacht) in de gemeente zonder in het bevolkingsregister van de gemeente te zijn opgenomen.

Grondslag van de heffing
Op grond van de verordening is per persoon per overnachting een bedrag verschuldigd.

Tarieven
De tarieven zijn opgenomen in onderstaande tabel.

€ 0,30 per overnachting zal worden ingezet t.b.v. landschapsfonds/natuurontwikkeling.

Excel-tabel

Doel van de belasting/heffing
De opbrengst van deze belasting dient als algemeen dekkingsmiddel. Tegenover de belastingopbrengsten staan geen specifieke uitgaven.

Wie is belastingplichtig?
Deze belasting wordt geheven van de binnen de gemeentegrenzen wonende houder van één of meerdere honden.

Grondslag van de heffing
De heffing heeft een fiscaal karakter en is gebaseerd op het aantal honden dat door een belastingplichtige wordt gehouden.

Tarieven
De tarieven zijn opgenomen in onderstaande tabel.

Overige informatie
De aanslag hondenbelasting wordt tegelijkertijd met de onroerende zaakbelastingen en rioolheffing opgelegd.

Excel-tabel

Doel van de belasting/heffing
De opbrengst van deze belasting dient als algemeen dekkingsmiddel. Tegenover de belastingopbrengsten staan geen specifieke uitgaven.

Wie is belastingplichtig?
Deze belasting wordt geheven van personen die niet binnen onze gemeente wonen, maar wel een gemeubileerde woning voor zichzelf of hun gezin ter beschikking houden gedurende meer dan 90 dagen van het belastingjaar.

Grondslag van de heffing
Als maatstaf voor de heffing geldt de waarde van de onroerende zaak zoals deze op grond van de Wet Waardering Onroerende Zaken is vastgesteld.

Tarieven
De tarieven zijn opgenomen in onderstaande tabel.

Overige informatie
De aanslag forensenbelasting wordt achteraf per jaar opgelegd.

Excel-tabel

Doel van de belasting/heffing
De gemeente brengt leges (rechten) in rekening als vergoeding voor diensten die zij verricht. De diensten waarvoor leges moeten worden betaald staan in de tarieventabel die bij de verordening op de heffing en de invordering van  leges Eijsden-Margraten 2024 hoort. 

Wie is belastingplichtig?
De belastingplicht geldt voor diegene die de dienst heeft aangevraagd, of voor diegene voor wie de dienst wordt verleend.

Grondslag van de heffing
De leges worden geheven naar de maatstaven en tarieven, opgenomen in de bij deze verordening behorende tarieventabel.

Tarieven
De tarieven zijn opgenomen in de bijlage, de tarieventabel van de verordening op de heffing en de invordering van  leges Eijsden-Margraten 2024.

Hieronder is de gecombineerde aanslag voor 2024 voor een gezin met 2 kinderen in een woning met een WOZ waarde van € 319.000 en bij een afvalaanbod van 200 kg restafval en 22 ledigingen.

Excel-tabel

Wij hanteren de zogenaamde 100% norm voor de kwijtschelding van gemeentelijke heffingen. Of een belastingplichtige in aanmerking komt voor kwijtschelding wordt beoordeeld aan de hand van een inkomens- en/of vermogenstoets. Bij deze toets worden de kosten van bestaan conform de bijstandsnorm voor 100% meegenomen. Kwijtschelding kan alleen worden verleend voor het vastrecht gedeelte van een aanslag afvalstoffenheffing.

Met ingang van 2015 zijn de heffingen en invorderingen van belastingen overgedragen aan de BsGW. De heffing en invordering verloopt dan ook via de BsGW. De termijnen van heffing zijn vastgesteld in de betreffende belastingverordeningen.

Met de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing doet de gemeente verslag van de risico's die zij mogelijk loopt bij de uitvoering van de beleidsdoelstelling of  die zij heeft opgelopen tijdens de beleidsbepaling in voorgaande jaren en die financieel niet zijn afgedekt. Het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten schrijft voor dat de paragraaf over het weerstandsvermogen en risicobeheersing ten minste de volgende onderdelen bevat:

1. het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico's
2. een inventarisatie van de weerstandscapaciteit
3. een inventarisatie van de risico's
4. een overzicht van de kengetallen
5. een geprognosticeerde balans

In  september 2013 heeft uw gemeenteraad de 'beleidsnota voor risicomanagement en weerstandsvermogen' vastgesteld, waarin het gemeentelijk beleid over de weerstandscapaciteit en de risico’s is beschreven. Het wettelijk kader voor deze beleidsnota ligt besloten in het 'Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV).

Weerstandsvermogen

Het weerstandsvermogen geeft aan hoe sterk wij als gemeente zijn om risico's met financiële gevolgen op te vangen, zonder dat wij ons beleid hoeven te wijzigen. Door aandacht te hebben voor het weerstandsvermogen kan worden voorkomen dat elke financiële tegenvaller ons dwingt tot bezuinigen. De berekening van het weerstandsvermogen is als volgt:

Beschikbare weerstandscapaciteit

Het BBV omschrijft de (beschikbare) weerstandscapaciteit als zijnde 'de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken'. Dit wil zeggen hoeveel vrij besteedbare middelen de gemeente achter de hand heeft om onverwachte financiële tegenvallers op te vangen. Daarbij is belangrijk dat de financiële tegenvallers geen invloed hebben op het uitvoeren van de begroting en bestaand beleid. 

Bij de bepaling van de beschikbare weerstandscapaciteit wordt onderscheid gemaakt in incidentele en structurele weerstandscapaciteit. Incidentele weerstandscapaciteit staat voor het vermogen om calamiteiten en andere eenmalige tegenvallers op te kunnen vangen zonder dat dit invloed heeft op de voortzetting van de taken op het gewenste niveau. Hiertoe kunnen in zijn algemeenheid de reserves worden gerekend. Met de structurele weerstandscapaciteit worden de middelen bedoeld die permanent ingezet kunnen worden om tegenvallers in de lopende exploitatie op te vangen zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering van de bestaande taken. Tot de structurele weerstandscapaciteit behoren de onbenutte belastingcapaciteit en de structurele ruimte in de begroting. Bij de bepaling van de weerstandscapaciteit betrekt de gemeente:

Benodigde weerstandscapaciteit

De benodigde weerstandscapaciteit wordt bepaald op basis van een inventarisatie van alle mogelijke risico's in relatie tot de in de beleidsnota vastgestelde kans-, gevolg- en tolerantiematrix.  Afhankelijk van de behaalde risicoscore in de tolerantiematrix wordt vervolgens met een percentage het financieel risico dat de gemeente mogelijk loopt bepaald:

Afhankelijk van kans, impact, aard van het risico, urgentie, organisatie(cultuur), draagvlak en de beschikbare middelen wordt afgewogen of en welke soorten beheersmaatregelen per risico genomen moeten worden.  En zo ja, met welke urgentie. Er zijn verschillende strategieën waarop kan worden omgegaan met risico's. De verschillende opties sluiten elkaar niet altijd uit en niet alle opties zijn geschikt voor elke situatie.  Wij hanteren hierin de volgende strategieën:

1. reduceren: acties inzetten die het risico terugbrengen tot een acceptabel niveau,
2. vermijden: de activiteit waar een risico door ontstaat wordt beëindigd, op een andere manier vorm gegeven of dat voorgenomen beleid wordt vanwege de risico's niet uitgevoerd, ook werkprocessen zijn zodanig ingericht dat op die manier risico's worden vermeden,
3. overdragen: de activiteiten die door het risico geraakt worden, worden (deels) uitbesteed aan een derde partij die daarbij ook het risico overneemt, 
4. accepteren: als een risico niet wordt vermeden, verhinderd of overgedragen, dan wordt het risico geaccepteerd en moet eventuele schade via de weerstandscapaciteit worden afgedekt. 

Op grond van deze risicoanalyse wordt tot slot bepaald hoeveel middelen gereserveerd moeten worden ter afdekking van deze risico's: de benodigde weerstandscapaciteit. 

Beoordeling weerstandsvermogen

Door het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement (NAR) is een beoordelingstabel weerstandsvermogen opgesteld. Hierin kan de betekenis van de berekende ratio worden afgelezen:

Cijfer A (uitstekend) is het hoogste cijfer. De gemeente is uitstekend in staat om zelf de geïdentificeerde risico’s op te vangen. Cijfer F (ruim onvoldoende) is het laagste cijfer. Als één of meerdere risico’s zich voordoen, komt de continuïteit van de gemeente in gevaar.

Algemene reserve

De algemene reserve zijn alle reserves niet zijnde bestemmingsreserves, die zijn bedoeld als buffer (weerstandscapaciteit) voor het opvangen van financiële tegenvallers. Meerjarig vertoont de algemene reserve het volgende beeld:

Bestemmingsreserves

Een bestemmingsreserve is een afgezonderd vermogensbestanddeel waaraan uw gemeenteraad een specifieke bestemming voor bepaalde doeleinden heeft gegeven. Dit betekent dat een groot gedeelte van de bestemmingsreserve niet zondermeer vrij inzetbaar is. Uiteraard kunt u een bestemming c.q. het te bereiken doel door de inzet van een reserve altijd wijzigen. Meerjarig vertonen de bestemmingsreserves het volgende beeld:

Stille reserves

Van een stille reserve is pas sprake als de directe opbrengstwaarde van de materiële vaste activa hoger is dan de boekwaarde en als het activum niet duurzaam aan de bedrijfsuitoefening is verbonden. In de praktijk zal dit alleen voordoen bij onroerende zaken die in eigendom zijn van de gemeente en niet meer benodigd zijn voor de bedrijfsuitoefening. De meeste gemeentelijke eigendommen zoals schoolgebouwen, sportvelden, dorpshuizen, gemeentehuis, brandweerkazernes en gemeentelijke werkplaatsen (werf, milieu straat) worden ingezet voor de uitoefening van gemeentelijke taken en zijn duurzaam verbonden aan de bedrijfsuitoefening. Omdat de omvang van de stille reserves lastig te kwantificeren is, wordt dit niet meegenomen in de berekening van de weerstandscapaciteit.

Post onvoorziene uitgaven

In de programmabegroting is een post onvoorzien ad € 25.000 opgenomen. Deze buffer kan ingezet worden om incidentele tegenvallers in het lopende begrotingsjaar op te vangen. Dit is volgens de regelgeving van het BBV. Vanwege het incidentele karakter van deze tegenvallers heeft dit geen structurele gevolgen voor de begroting van een volgend jaar.

Onbenutte belastingcapaciteit

De onbenutte belastingcapaciteit is de ruimte die de gemeente heeft om nog extra eigen inkomsten via belastingen en heffingen te genereren. De onbenutte belastingcapaciteit kan bepaald worden aan de hand van de norm die het rijk hanteert voor het bepalen van de artikel 12-status Financiële verhoudingen wet. Volgens deze norm zijn de eigen ozb inkomsten op peil als het rekentarief 0,1595% voor de eigenaren van woningen bedraagt (bron: meicirculaire gemeentefonds 2024). De onbenutte belastingcapaciteit bedraagt derhalve voor het jaar 2024 € 1.693.756.  In 2024 hoefde deze onbenutte belastingcapaciteit niet ingezet te worden om onverwachte tegenvallers op te vangen. De afvalstoffenheffing en het rioolrecht zijn in principe kostendekkend en worden dus bij het bepalen van de onbenutte belastingcapaciteit buiten beschouwing gelaten.

Reguliere risico’s – risico’s die zich regelmatig voordoen en die veelal vrij goed meetbaar zijn – maken geen deel uit van de risico’s in de paragraaf weerstandsvermogen. Hiervoor kunnen immers verzekeringen worden afgesloten of voorzieningen worden gevormd. Risico’s die in het kader van de weerstandsvermogen wel relevant zijn kunnen – volgens het BBV – onderverdeeld worden in:

1. Financiële risico’s;
2. Risico’s op eigendommen;
3. Risico’s die samenhangen met de interne organisatie.

Structurele risico’s zijn financieel vertaald en in de meerjarenbegroting verwerkt. Ons weerstandsvermogen is ten opzichte van eerdere begrotingen afgenomen  maar is nog steeds gezond te noemen. Door de stagnerende economie en door de val van het kabinet  zullen de risico’s voor de gemeente sterk toenemen. De rijksoverheid is niet langer een voorspelbare partner. Wet- en regelgeving veranderen in een hoog tempo, taken worden naar de gemeente verlegd zonder dat duidelijkheid bestaat over de beleidsvrijheid en de financiële gevolgen c.q. dekking ervan voor ons.
De VNG voert nog altijd gesprekken m.b.t. taken versus mensen en middelen waarbij de stelling is dat de gemeenten over onvoldoende middelen beschikken om de taken uit te voeren.

Garantieverplichtingen; gemeente staat borg voor een door een stichting of vereniging aangegane geldlening

Onder een garantieverplichting wordt verstaan het borg staan door de gemeente voor een door een stichting of vereniging aangegane geldlening. Door de borgstelling door de gemeente kan de stichting of vereniging gunstigere voorwaarden bedingen. Per 1 januari 2024 staan we garant voor:

• Woonpunt: een 7-jarige geldlening ter grootte van € 17.000.000 aan Woonpunt bestemd voor de financiering van woongelegenheden. Aflossing vindt geheel plaats aan het einde  van de looptijd in 2028. Voor de onderliggende woongelegenheden geldt dat ze volledig eigendom zijn van Woonpunt en dat de gemeente het eerste recht van hypotheek gevestigd heeft.
• Woonpunt: een 10-jarige geldlening ter grootte van € 9.500.000 aan Woonpunt bestemd voor de financiering van woongelegenheden. Aflossing vindt plaats aan het einde van de looptijd op 3 juli 2024. Per die datum is opnieuw een garantieverplichting in de vorm van een 49-jarige bulletlening ter grootte van € 9.500.000 aan Woonpunt gegeven bestemd voor de financiering van woongelegenheden. Aflossing vindt plaats aan het einde van de looptijd op 3 juli 2073. Voor de onderliggende woongelegenheden geldt dat ze volledig eigendom zijn van Woonpunt en dat de gemeente het eerste recht van hypotheek gevestigd heeft.
• Oos Heim : een resterende garantstelling van € 183.300 inzake een uitgegeven obligatielening van 1.000 obligaties met een nominale waarde van € 250 per stuk. Per 1-6-2016 zijn alle obligaties uitgeven.  De gemeente heeft als onderpand een hypothecair  recht op de opstallen (gemeenschapshuis) verkregen ad € 250.000.
• Eind jaren 80 zijn de risico’s van hypothecaire geldleningen met gemeentegarantie ondergebracht bij het Waarborgfonds Sociale woningbouw (WSW) tegen een eenmalige betaling. Per 1 januari 2024 staan we garant voor € 519.291.

Langlopende leningen; gemeente verstrekt lening aan een derde partij, die handelt uit hoofde van een publieke taak

• In het kader van de publieke taak heeft de gemeente in 2018 een lening van € 400.000 verstrekt aan het Cultureel Centrum te Eijsden. De lening bedraagt per 31-12-2024 € 352.222. Als onderpand is het recht van eerste hypotheek gevestigd op het pand. De marktwaarde bedraagt € 629.000 en de executiewaarde van de marktwaarde bedraagt € 440.300.
• In het kader van de publieke taak heeft de gemeente een lening verstrekt aan de Koninklijke Oude Harmonie te Eijsden ad. € 185.000. De lening bedraagt per 31-12-2024 € 151.597. Als onderpand is het recht van eerste hypotheek gevestigd op het pand. De executiewaarde na verbouwing is € 365.000.
• In het kader van de publieke taak heeft de gemeente in 2017 een lening ad € 208.600 verstrekt aan het Dorpshuis te Mheer. De lening bedraagt per 31-12-2024 € 157.028. Als onderpand is het recht van eerste hypotheek gevestigd op het pand. Conform het taxatierapport bedraagt de marktwaarde in verhuurde staat € 298.000. De executiewaarde  is 70%, zijnde € 208.600.
• Lening Stichting Sociaal Centrum Eijsden: In 2019 is een lening van € 433.300 verstrekt in het kader van de publieke taak aan de Stichting Sociaal Centrum Eijsden. De gemeente heeft  als onderpand het pand gelegen aan de Prins Hendrikstraat 21 te Eijsden. Per 31-12-2024 bedraagt het openstaande saldo van deze lening  € 367.401.
• Lening Stichting Gemeenschapshuis Cadier & Keer: In 2021 is een lening van € 250.000 verstrekt in het kader van de publieke taak aan de Stichting Gemeenschapshuis Cadier & Keer. De gemeente heeft  als onderpand het pand gelegen aan de Limburgerstraat 78 te Cadier en Keer.  Conform het taxatierapport bedraagt de marktwaarde € 620.000. De executiewaarde  is 70%, zijnde € 434.000. Per 31-12-2024 bedraagt het openstaande saldo van deze lening € 250.000.
• Lening Enexis: in het kader van de publieke taak is per 30 november 2020 een lening van € 1.871.465 verstrekt aan Enexis. De lening dient ter financiering van extra investeringen in het kader van de verduurzaming van de energievoorziening. De lening is in de vorm van een converteerbare hybride aandeelhouderslening op verzoek van Enexis aan de aandeelhouders. De aflossing van de lening kan eenzijdig door Enexis plaatsvinden, voor het eerst na 10 jaar (per 30-11-2030) en vervolgens jaarlijks.

Algemene uitkering

De algemene uitkering vormt een belangrijke risicofactor binnen de begroting. Bij het gemeentefonds is de normeringsystematiek van toepassing. Dit betekent dat de groei van het gemeentefonds is gekoppeld aan de ontwikkeling van de gecorrigeerde netto rijksuitgaven. Dalen de rijksuitgaven dan daalt ook het volume van de gemeentefondsuitkering en andersom. Aangezien de definitieve vaststelling van de netto rijksuitgaven achteraf plaatsvindt, bestaat de mogelijkheid dat een gedeeltelijke verrekening van de algemene uitkering, in zowel positieve als negatieve zin, kan plaatsvinden. 

Sociaal Domein

Het sociaal domein blijft een prioriteit voor onze gemeente, waarbij we ons inzetten voor de welzijnsbehoeften van onze inwoners en het creëren van een inclusieve samenleving. Inmiddels zijn we ruim 10 jaar verantwoordelijk voor de Jeugdwet, nieuwe taken binnen de Wmo en de Participatiewet. 

Het sociaal domein blijft een groot risico voor de gemeentelijke begroting door de discrepantie tussen Rijksmiddelen en de werkelijke kosten. De Commissie Van Ark (2025) concludeert dat het huidige financieringsmodel onvoldoende aansluit op de toenemende vraag en regionale verschillen binnen de Wmo, Jeugdwet en andere sociale taken. De commissie heeft een aantal aanbevelingen gedaan aan het rijk, die de noodzaak voor een integrale aanpak benadrukken waarbij het Rijk en gemeenten samenwerken om zowel de jeugdzorg te hervormen als de onderliggende maatschappelijke oorzaken van de hoge zorgvraag aan te pakken. Dit impliceert een herziening van financiële afspraken, een bredere beleidsfocus en realistische tijdspaden voor implementatie. 

Het is aan de betrokken partijen om deze aanbevelingen serieus te nemen en te vertalen naar concrete acties die bijdragen aan duurzame verbeteringen in de jeugdzorg en aanverwante domeinen. Vraag is in hoeverre het Rijk deze aanbevelingen overneemt en doorvoert.

Binnen de Wmo leiden vergrijzing en het abonnementstarief tot hogere kosten, doordat de zorgvraag groeit en deze niet volledig gedekt wordt door Rijksmiddelen. Bij de Jeugdwet nemen de kosten toe door de stijgende vraag naar gespecialiseerde zorg en de beperkte capaciteit bij zorgaanbieders. Open einde regelingen vergroten de financiële risico’s omdat gemeenten verplicht zijn om zorg te leveren, ongeacht budgettaire beperkingen.

De Participatiewet brengt aanvullende uitdagingen met zich mee. Het begeleiden van kwetsbare doelgroepen naar werk wordt steeds complexer door de krappe arbeidsmarkt en een groeiend aantal mensen dat extra ondersteuning nodig heeft. Dit leidt tot hogere uitgaven voor re-integratie en bijstandsverlening.

Ook de opvang van statushouders legt druk op de begroting. Gemeenten hebben te maken met een stijgende instroom en de verplichting om huisvesting en begeleiding te bieden. Tegelijkertijd ontbreken vaak de benodigde middelen en capaciteit om deze taak adequaat uit te voeren, wat kan leiden tot vertraging en maatschappelijke spanningen.

Deze maatregelen bieden enige mitigatie, maar zonder structurele oplossingen op landelijk niveau blijft de financiële houdbaarheid van het sociaal domein onder druk staan. Zonder structurele Rijksmiddelen blijft het risico bestaan dat gemeenten reserves moeten aanspreken of zorgvoorzieningen moeten beperken. Om de risico’s te beheersen, zetten we in op preventie en loopt er landelijk een actieve lobby richting het Rijk. Tegelijkertijd worden voorzieningen kritisch herzien en blijft monitoring van financiële ontwikkelingen cruciaal.

Het grootste (financiële) risico blijft dat de toenemende vraag naar zorg en ondersteuning leidt tot overschrijding van het budget. Met name t.a.v. de Jeugdwet kunnen naast het Sociaal Team, ook huis- en jeugdartsen, rechters en gecertificeerde instellingen zoals Bureau Jeugdzorg, zorg toekennen. De gemeente is verplicht om de toegekende zorg te betalen.

De regelingen binnen het Sociaal Domein zijn open einde regelingen. Naast het risico dat er een groter beroep op de regeling wordt gedaan, is de beheersbaarheid moeilijk. Dit omdat de financiële verplichtingen niet zijn beperkt tot een vast budget of een einddatum. In plaats daarvan kunnen de kosten van de regeling blijven toenemen naarmate de vraag toeneemt, en dit kan aanzienlijke gevolgen hebben voor de financiële stabiliteit en duurzaamheid van de organisatie.

Om de risico’s in beeld te brengen en te volgen is voor alle 3 domeinen een maandelijkse monitoring opgezet. In deze maandelijkse monitoring worden de hierboven geschetste ontwikkelingen nauwlettend in de gaten gehouden. In de begroting is de meest realistische inschatting van de uitgaven aan Participatie, Wmo en Jeugdzorg verwerkt. De situatie en met name de ontwikkeling van de kosten wordt steeds beter gemonitord onder andere door middel van ontwikkelde dashboards, die naast inzicht in de financiën ook informatie verschaffen over inhoudelijke kwesties zoals aantallen, gemiddeld verbruik per cliënt, regievoering, etc. 

Specifieke Risico’s Sociaal Domein

Sociale werkvoorziening
De Rijkssubsidie voor de Sociale Werkvoorziening loopt jaarlijks terug mede hierdoor kent MTB (waar de sociale werkvoorziening van onze gemeente is ondergebracht) een verlies. De gemeente Eijsden-Margraten heeft jaarlijks op basis van haar aandelen belang een aandeel van 11% in het tekort van de MTB. Op basis hiervan is een aanvullende bijdrage aan MTB opgenomen in de begroting van afgerond € 450.000.
De afgelopen jaren is onderzoek gedaan naar de re-integratieketen van Maastricht-Heuvelland naar aanleiding van de positie van MTB. Dit heeft geleid tot het KplusV rapport. Op basis van dit rapport hebben de gemeenten gekozen om een business case uit te werken voor de fusie van de organisaties (MTB, Annex en Podium24). Dit traject loopt nog waardoor eventuele uitkomsten meerjarig nog niet in de begroting zijn verwerkt. 

Jeugd
In verband met de financiële problemen bij XONAR hebben de gemeenten in de jeugdregio Zuid-Limburg in 2023 gezamenlijk € 8 mln. financiële steun toegezegd voor het herstelplan. Dit bedrag is inmiddels volledig ingezet in de vorm van financiële steun en garanties aan derden. In het herstelplan geeft XONAR aan dat het voor echt duurzaam herstel noodzakelijk is dat een fusiepartner gevonden wordt. Intussen zijn twee voorgenomen fusies mislukt. 
XONAR onderzoekt opnieuw de mogelijkheden van een fusie met andere partijen. XONAR heeft in de periode vanaf 2023 met financiële steun van de gemeenten maatregelen getroffen en de verlieslatende exploitatie omgezet naar een exploitatie die rond het nulpunt uitkomt. Daarmee heeft XONAR tot dusverre substantiële verbeteringen gerealiseerd, maar dat is nog niet voldoende om de duurzaam kostendekkende exploitatie, die noodzakelijk is voor de continuïteit van jeugdhulp te waarborgen.
Mede daarom hebben gemeenten en XONAR enkele maanden geleden op ons initiatief gezamenlijk aan de jeugdautoriteit gevraagd om, conform de procedure in het draaiboek, een bindend advies uit te brengen over de trede-indeling in het draaiboek continuïteit jeugdhulp. Jeugdautoriteit zal rond 1 juli 2025 een definitief advies uitbrengen over afschalen of opschalen in de trede-indeling van het draaiboek. Afschalen betekent dat XONAR zonder verdere steun zelfstandig verder kan. Ingeval val opschalen zal in verband met de zorgcontinuïteit onderzocht moeten worden of en hoe zorg bij andere zorgaanbieders kan worden ondergebracht. Dat levert onvermijdelijk nieuwe frictiekosten op. In welke omvang is nog onduidelijk. 

De jeugdregio’s in Noord- en Midden-Limburg monitoren maandelijks het herstelplan van Mutsaersstichting. De gemeenten in Zuid-Limburg sluiten in de toekomst hierbij aan. Van de gemeenten in Zuid-Limburg wordt een financiële bijdrage van 2,9 mln. gevraagd in de kosten van het herstelplan. Daarover is nog geen besluit genomen. 

Pactum is in Zuid-Limburg op zeer kleine schaal actief als onderaannemer en niet rechtstreeks door de gemeenten gecontracteerd. Pactum verwacht de financiële problemen zelf op te kunnen lossen, onder meer door de verkoop van vastgoed. Voor een tijdelijke overbruggingsfinanciering worden afspraken gemaakt met de gemeenten waarmee Pactum wel een overeenkomst heeft. Voor Zuid-Limburg wordt geen financiële claim verwacht.

Het herstelplan van VIA jeugd is nog onderhanden. Het zorgaanbod van VIA jeugd bestaat vrijwel volledig uit JZ+. Deze zorgvorm moet in de komende jaren worden afgebouwd. De afweging over hoe de afbouw en spreiding van JZ+ in landsdeel Zuidoost plaats gaat vinden moet nog worden gemaakt. De keuzes die hierin worden gemaakt zullen bepalend zijn voor de toekomst van JZ+. De omvang van mogelijke frictiekosten is nog onduidelijk.

Inkomsten uit beleggingen

De gemeente heeft een aantal deelnemingen, waarvan de aandelen in de BNG (Bank Nederlandse Gemeenten) en Enexis de belangrijkste deelnemingen met een hoog rendement zijn.  De dividend uitkering van Enexis is in de Begroting 2024-2027 meerjarig naar beneden bijgesteld. De neerwaartse bijstelling van het dividend is een gevolg van de toegenomen kosten van Enexis als netwerkbeheerder in de energietransitie. De verwachte opbrengsten zijn begroot. 

Financiering

Financiering van het financieringstekort vindt plaats binnen de marges van de Wet Fido. Op dit moment is de korte rente hoger dan de lange rente en financieren we het financieringstekort met een mix van lang en kortlopende leningen. In de wet Fido zijn echter restricties opgenomen betreffende het aangaan van kortlopende leningen. In het verleden zijn hierin de volgende risico’s erkent:

De korte rente kan stijgen tot boven het niveau van de gehanteerde begrotingsrente;
De lange rente kan stijgen tot boven het niveau van de gehanteerde begrotingsrente;
De korte rente kan stijgen tot boven het niveau van de lange rente;
Voor zover zich één of meerdere van deze risico’s voor zouden doen, heeft dit een nadelig effect op het begrotingssaldo.

Open einde regelingen

Een open einde regeling is een regeling waarbij gerechtigden geld toekomt, zonder dat van te voren te overzien is wie van deze regeling in welke mate gebruik zullen gaan maken. In de begroting zijn hiervoor bedragen geraamd conform de opgaven van de instanties die belast zijn met de uitvoering van de regelingen. Enkele relevante open einde regelingen zijn:

de Participatiewet; 
de Wet maatschappelijke ondersteuning;
de Jeugdwet;
de Wet publieke gezondheid (GGD);
de Wet Veiligheidsregio’s;
Leerlingenvervoer en de Leerplichtwet.

Daarnaast is de gemeente Eijsden-Margraten aangesloten bij nog een aantal Verbonden Partijen, zie paragraaf 6. Hierin is een bepaalde afhankelijkheid ontstaan. Bij stijgende kosten van een Verbonden Partij is er niet altijd de mogelijkheid om direct uit te stappen. De zeggenschap van de gemeente Eijsden-Margraten in de Verbonden Partijen was veelal beperkt.  De WGR die in 2024 ingaat is bedoeld om meer invloed  uit te oefenen vanuit de Raad m.b.t. dep Verbonden Partijen. 

Bouwgrondexploitatie

Voor een uitvoerige financiële analyse verwijzen we naar de paragraaf grondbeleid.

Planschadevergoedingen

Een planschadevergoeding is een vergoeding van de gemeente aan een derde voor schade geleden als gevolg van een planologische maatregel. De planschadevergoeding is, voor zover deze te verwachten was, opgenomen in de exploitatieopzet van betreffende uitbreidingslocatie dan wel bestemmingsplan, dit voor zover deze vergoeding niet op derden te verhalen is.

Aansprakelijkheidsstellingen

De landelijke tendens is dat het aantal schadeclaims toeneemt. Als oorzaken kunnen worden genoemd het Nieuwe Burgerlijk Wetboek (invoering risico aansprakelijkheid), de Algemene Wet Bestuursrecht (aanzienlijke versterking van de positie van de burger ten opzichte van de overheid) en de toenemende mondigheid van de burgers. De risico’s op het gebied van aansprakelijkheidsstelling kunnen aanzienlijk zijn, zodat het van groot belang is om schadepreventief te werken. Een goed en regelmatig onderhoud van wegen, speeltoestellen etc. (de gemeente beschikt over beheers- c.q. onderhoudsprogramma’s), een klachtenlijn, het nauwkeurig naleven van procedures, adequate behandeling van ingediende bezwaarschriften etc. behoren in het kader van preventief werken tot de aandachtspunten. De gemeente is voor de wettelijke aansprakelijkheid en de bestuurdersaansprakelijkheid verzekerd. Wij kunnen echter niet uitsluiten dat, buiten het al bestaande eigen risico, de gemeente met claims krijgt te maken die niet via de verzekering zijn afgedekt. 

Beheers- c.q. onderhoudsplannen

Om de risico’s op het gebied van onderhoud en beheer zoveel mogelijk in te perken is het noodzakelijk dat de gemeente beschikt over beheers- en onderhoudsplannen. Kortheidshalve wordt voor het inhoudelijke hieromtrent verwezen naar de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen.

Bodemverontreiniging

In onze gemeente is dit een risico dat niet geheel inzichtelijk is. De financiële gevolgen van bodemverontreiniging zijn niet in kaart te brengen en zullen als het zich voordoet van geval tot geval bekeken dienen te worden.

In de vorm van zorgvuldige toepassing van de in de gemeentelijke organisatie ingebedde bedrijfsvoeringprocessen in zijn algemeenheid, interne controlemaatregelen in het bijzonder en de planning- en control cyclus zijn waarborgen aanwezig om eventuele calamiteiten (tijdig) zichtbaar en beheersbaar te houden. Dit betekent echter niet dat hierin geen risico’s worden gelopen.

Bij de bedrijfsvoering loopt onze gemeente diverse risico’s, hierbij denken wij aan de administratieve organisatie, automatisering (o.a. uitval van de computer), informatievoorziening, de interne controle en het personeelsbeleid. Te late of verkeerde informatieverstrekking, onvolkomenheden in zowel de administratieve organisatie als in de interne controle kunnen financiële consequenties hebben. De gemeente is tevens leverancier van heel veel informatie. Indien deze informatie onjuist is, is het risico aanwezig dat wij daarvoor aansprakelijk worden gesteld.

Door de arbeidsmarktkrapte is het niet altijd mogelijk om alle benodigde vacatures direct  in te vullen.  Daarnaast is er sprake van vertrek van personeel of uitval door ziekte. Daar de dienstverlening wel moet doorgaan wordt dan gekozen voor inhuur.  Het risico bestaat  dat de posten voor inhuur (onderuitputting  staat B en ziek/piek/extertise ad. € 625.000) ontoereikend zijn. 

1 t/m 3 Het risicobedrag is het bedrag van de verstrekte garantieverplichting dan wel  lening minus 70% van de marktwaarde (= executiewaarde) van het onderpand (recht van 1e hypotheek) met minimum nul.
 
4 Het risicobedrag is op nul ingeschat aangezien:
a. WSW zelf circa € 274 miljoen borgstellingsreserve heeft om de aanspraak te voldoen.
b. WSW zal obligo innen bij de corporaties vóórdat het WSW bij de gemeenten en het rijk zal aankloppen.
c. WSW kan bij in dit geval Servatius onderpand opeisen en te gelde maken.
d. pas in 4e instantie zal WSW een renteloze lening afsluiten en deze lening verdelen over rijksoverheid (50%) en alle WSW-gemeenten (samen 50%); dit betekent dat een solidariteitsprincipe tussen rijk en alle aan WSW deelnemende gemeenten van toepassing is.
 
5 t/m 9  Het risicobedrag is het bedrag van de verstrekte garantieverplichting dan wel  lening minus 70% van de marktwaarde (= executiewaarde) van het onderpand (recht van 1e hypotheek) met minimum nul.
 
10 Het risicobedrag  is op € 467.866 (25%) ingeschat aangezien Enexis opereert in een gereguleerde markt; de aandelen Enexis zijn enkel in het bezit van publieke partijen.
 
11 Het risicobedrag is gebaseerd op 25 procent punten, waarbij één procentpunt overeenkomt met € 34.266. Met andere woorden als de uitkeringsfactor met 1 procentpunt verandert, heeft dit een financiële consequentie van € 34.266.

12 t/m 14 Opbrengsten beleggingen zijn meerjarig geraamd.
 
15 Het risicobedrag is gebaseerd op 7,5% eigen risico.

16 t/m 21 Het risicobedrag is gebaseerd op 15% eigen risico
 
22 en 23 Dit betreft een schattingspost op basis van ervaring.
 
24 Het laatst vastgestelde ziekteverzuim bedraagt 6,2 % in 2024. 
 
25 Dit betreft een schattingspost op basis van ervaring.

Het weerstandsvermogen wordt bepaald door de beschikbare weerstandscapaciteit te delen door de benodigde weerstandscapaciteit.
De beschikbare weerstandscapaciteit bedraagt € 14.459.362 en is de som van:
• de stand van de algemene reserve per 31-12-2024 ad € 12.765.606;
• de onbenutte belastingcapaciteit 2024 ad € 1.693.756.

De benodigde weerstandscapaciteit bedraagt € 4.208.254 zoals blijkt uit bovenstaande tabel. Het weerstandvermogen kan als volgt berekend worden:
Weerstandsvermogen= beschikbare weerstandscapaciteit/benodigde weerstandscapaciteit:
 
In cijfers: € 14.459.362 / € 4.208.254 = 3,4

Op basis van de door uw raad vastgestelde weerstandsvermogen matrix, kan worden geconcludeerd dat de ratio uitstekend is (zie onderstaande tabel).

Op basis van onderstaand overzicht en op basis van het weerstandsvermogen kan worden geconcludeerd dat de financiële positie van de gemeente Eijsden-Margraten  stabiel is. 2 van de 6 onderdelen bevinden zich in categorie A (minst risicovol), 2 onderdelen in de categorie B (medium risicovol) en 2 onderdelen in de categorie C (risicovol). Het weerstandsvermogen  van de gemeente Eijsden-Margraten is uitstekend.

1. Netto schuldquote
De netto schuld weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie en zegt het meest over de financiële vermogenspositie van een gemeente. De netto schuldquote geeft aan of een gemeente investeringsruimte heeft of juist op haar tellen moet passen. Daarnaast zegt het kengetal ook wat over de flexibiliteit van de begroting. Hoe hoger de schuld is, hoe meer kapitaallasten er zijn (rente en aflossing) waardoor een begroting minder flexibel wordt.

2. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
Om een goed beeld te krijgen van de verstrekte leningen aan derden dient de netto schuldquote hiervoor te worden gecorrigeerd. Zo kan een hoge schuld worden veroorzaakt doordat er leningen zijn afgesloten en die gelden vervolgens worden doorgeleend aan bijvoorbeeld woningbouwcorporaties die op hun beurt weer jaarlijks aflossen.

3. Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft de mate aan waarmee de gemeentelijke bezittingen zijn betaald met eigen middelen. Anders gezegd: het aandeel van het eigen vermogen in het totaal vermogen. Hoe hoger de verhouding eigen vermogen ten opzichte van het totale vermogen hoe gezonder de gemeente.

4. Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt het onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten. Bij incidentele lasten of baten gaat het om eenmalige zaken die zich gedurende maximaal drie jaar voordoen. Voorbeelden van structurele baten zijn de algemene uitkering en eigen belastinginkomsten. Bij structurele lasten zijn dat bijvoorbeeld de personeelslasten, kapitaallasten en bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is meer flexibel dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn. Het kengetal geeft hiermee aan hoe groot de structurele vrije ruimte binnen de vastgestelde begroting is. Daarnaast geeft dit kengetal ook aan of de gemeente in staat is om structurele tegenvallers op te vangen dan wel of er nog ruimte is voor nieuw beleid.

5. Grondexploitatie
De afgelopen jaren is gebleken dat grondexploitatie een forse impact kan hebben op de financiële positie van gemeentes. De boekwaarde van de voorraad gronden is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. Het kengetal geeft aan hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten van de gemeente als geheel. Hiermee wordt het belang van de grondexploitatie op de financiële positie van de gemeente inzichtelijk.

6. Belastingcapaciteit: Woonlasten meerpersoonshuishouden
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk zich verhoudt ten opzichte van het landelijk gemiddelde. De ruimte die een gemeente heeft om haar belastingen te verhogen om bijvoorbeeld opgetreden risico’s op te vangen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en de reinigingsheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in de gemeente.

In het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) staat dat de paragraaf over het onderhoud van kapitaalgoederen ten minste de volgende kapitaalgoederen bevat:

2a.    Wegen.
2b.    Verlichting.
2c.    Riolering.
2d.    Groen.
2e.    Gebouwen.

Van deze kapitaalgoederen wordt aangegeven:

1. Het beleidskader.
2. De uit het beleidskader voortvloeiende financiële consequenties.
3. De vertaling van de financiële consequenties.

Het wegenbeleidsplan Eijsden-Margraten 2021-2024 is door de raad vastgesteld op 14 februari 2022 aan de hand van de inspectie uit 2019 en de prijsindexcijfers van 2021. In deze beleidsperiode is een verhoging van het onderhoudsbudget voor wegen en voor vervangingen wegen in de begroting opgenomen. Met deze verhoging wordt de opgelopen achterstand op onderhoud op termijn ingelopen. Het budget van levensduurverlengend onderhoud bedroeg € 1.750.000 en kent een afschrijvingstermijn van 25 jaar. Het investeringsbudget voor rehabilitaties bedroeg € 3.530.000 en kent een afschrijvingstermijn van 50 jaar. 

In 2023 is een nieuwe weginspectie uitgevoerd. We zien dat de onderhoudstoestand van ons wegennet lager uitvalt dan in 2021. In 2021 was nog 93% van ons wegennet voldoende onderhouden en in 2023 is dit 86%.  Met name het percentage achterstallig onderhoud niveau is toegenomen. Het meerjarig investeringsplan wegen 2024-2025 en  de projecten die inmiddels zijn opgestart (reconstructie Cadier en Keer Noord) laten zien dat het achterstallige onderhoud de komende jaren wordt weggewerkt. Om dit te bewerkstelligen wordt het onderhoudsprogramma ieder jaar geactualiseerd. Daarnaast is in 2024 een nieuw wegenbeleidsplan 2025-2028 opgesteld. Deze rapportage is opgesteld aan de hand van de nieuwe weginspecties.   Uit efficiency-oogpunt streven wij er naar werkzaamheden parallel te laten lopen met de uitvoering van het rioolbeheerprogramma. 

Het gemeentelijke beleidsplan Verkeer en Vervoer is in december 2021 door de gemeenteraad vastgesteld. De voortvloeiende maatregelen zijn opgenomen in de meerjaren onderhouds- en investeringsprogramma’s (MOP en MIP).

In 2024 hebben we gewerkt aan de verdere vorming van de parkeervisie in de oude kern van Eijsden. Daarnaast is in 2024 gestart met een parkeeronderzoek in de kern Margraten en met een studie naar een alternatieve verkeersafwikkeling rondom de kern in Margraten, zoals in het bestuursakkoord is opgenomen. 

De investeringsprojecten bestaan uit fases, namelijk:

1. Planvoorbereiding.
2. Uitvoering.
3. Nazorg.
4. Oplevering.

Door de fasering worden de kosten soms in opeenvolgende jaren geboekt. Dit heeft invloed op de kasstromen. De planvoorbereiding neemt vaak, gelet op de burgerparticipatie en de nodige onderzoeken die moeten plaatsvinden, veel tijd in beslag en kost relatief weinig geld; circa 8-12% van het projectbudget. De daadwerkelijke werkzaamheden (uitvoering) duren vaak tussen de 3-4 maanden en vormen circa 80-90% van de projectkosten. De kasstromen van de projecten worden geoptimaliseerd en middels een liquiditeitenplanning bewaakt.

Voor 2024 zijn de volgende investeringen aan wegen opgepakt; uitgesplitst naar levensduurverlengend onderhoud met een afschrijvingstermijn van 25 jaar en naar rehabilitatie met een afschrijvingstermijn van 50 jaar :

Op dit moment vindt de aanleg van het glasvezelnetwerk plaats. De planning van deze werkzaamheden kan invloed hebben op de planning van de LDV-projecten of de rehabilitatie van wegen. We willen voorkomen dat we een weg opknappen die enige tijd later weer opgebroken moet worden om glasvezel aan te brengen.

Naast het investeringswerk aan wegen, vindt groot asfaltonderhoud plaats op basis van 2 jaarlijkse inspecties, worden de wegen periodiek geveegd, wordt onkruid op verhardingen bestreden en worden jaarlijks - voor het winterseizoen - de wegmarkeringen vernieuwd op basis van een tweejaarlijkse inspectie.

Het onderhoud aan de wegen wordt conform het wegenbeleidsplan uitgevoerd waardoor erop termijn geen achterstand meer is.  

Het vigerende beleidsplan OVL 2013 t/m 2017 is verlopen maar de vastgestelde beleidskaders zijn nog steeds actueel en er is geen aanleiding deze te wijzigen. De raad is in 2018 geïnformeerd dat geen nieuw beleidsplan wordt voorgelegd en dat het college de vastgestelde beleidskaders hanteert om de openbare verlichting te onderhouden. Op 28 mei 2018 heeft het college het Uitvoeringsplan Openbare verlichting Eijsden-Margraten 2019-2026  vastgesteld. In het gemeentelijk milieubeleidsplan zijn de klimaat-doelstellingen uit het Energieakkoord opgenomen. Om deze doelstelling te halen is in 2017 het contract met onderhoudsaannemer vernieuwd met toevoeging van een financieel plan. Op basis van deze overeenkomst – light as a service (LAAS) - is een berekening gemaakt van de benodigde budgetten tijdens de contractduur. Deze budgetten zijn opgenomen in de begroting.

In 2023 heeft de raad besloten alle armaturen in een keer om te zetten naar LED-verlichting. Deze werkzaamheden zijn in 2024 nagenoeg allemaal uitgevoerd, met uitzondering van het vervangen van enkele grondspots. Daarnaast zijn in 2024 enkele masten vervangen die ouder zijn dan 40 jaar.

Er is geen sprake van achterstallig onderhoud.

Op  13 december 2022 is het waterprogramma gemeente Eijsden-Margraten 2023-2027 vastgesteld in de raad, evenals het Waterketenplan Maas & Mergelland en  de klimaatadaptatiestrategie 2023-2027. Uit efficiency -oogpunt streven we ernaar om de uitvoering van rioleringswerkzaamheden parallel te laten verlopen met de wegenwerkzaamheden. In (2023 en) 2024 is een groot gedeelte van de riolering in Cadier en Keer vervangen, is de hoofdpost van de telemetrie (een systeem dat de besturing van de pompen op afstand regelt) vervangen en is de blusvijver op het bedrijventerrein Aan de Fremme “waterdicht” gemaakt.

Zowel in Mesch als in Bemelen zijn door hevige regenval in mei enkele veldwegen uitgespoeld en is de buffer van het Waterschap weggestroomd. Naar aanleiding van deze hevige regenval in Bemelen is een  projectgroep opgestart om de situatie Gasthuis, Bemelen en Terblijt nader te onderzoeken.

Eens per 10 jaar wordt elk riool geïnspecteerd waarna onvolkomenheden worden opgelost en reparaties uitgevoerd. Derhalve is er geen achterstallig onderhoud. In 2024 zijn ook de volgende onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd dan wel voorbereid:
•    Reiniging en inspecties van ongeveer 25 km riolen per jaar.
•    Onderhoudsbestek pompinstallaties.
•    Reiniging van 6.200 kolken en 200 zandvangers.
•    Renovatie pompinstallaties.
•    Voorbereiding en aanbesteding reparatiebestek 2024.
•    Relining riolering.
•    Vervanging riolering.

Het onderhoud voldoet aan het noodzakelijke niveau, er zijn geen achterstanden.

Voor het openbaar groen binnen de bebouwde kom zijn de volgende beleidsplannen actueel:

• Groenbeleidsplan 2020.
• Bomenbeleid gemeente Eijsden-Margraten 2015.
• Groenstructuurplan binnen de bebouwde kom Eijsden 2004.

Het groenbeleidsplan is in 2020 vastgesteld door de gemeenteraad. Dit beschrijft op welke wijze de gemeente haar openbaar groen wil ontwikkelen. 

Voor het landschap zijn de volgende beleidsplannen actueel:

• Bomenbeleid gemeente Eijsden-Margraten 2015.
• Bermenbeleid 2016-2026 : maaien wat moet, bloei waar mogelijk.
• Landschapsontwikkelingsplannen (LOP) Buitengewoon Margraten en Buitengewoon Eijsden.
• Gemeentelijk Kwaliteitsmenu Eijsden-Margraten 2013.
• Middenterras.

Op 5 februari 2013 heeft de raad het landschapsontwikkelingsplan Buitengewoon Eijsden vastgesteld. We beschikken nu over een landschappelijke visie voor het gehele buitengebied van de gemeente Eijsden-Margraten. In 2023 hebben we een groenstructuurplan binnen de bebouwde kom opgesteld, zoals aangegeven in het bestuursakkoord.

Uit de inventarisatie van ons openbaar groen is gebleken dat er onvoldoende budget was voor onderhoud en herplant van bomen. Dit hebben we in 2024 inzichtelijk gemaakt waarna de raad in de begrotingsvergadering van november 2024 de benodigde middelen voor 2025 ev beschikbaar gesteld.

Het onderhoud van openbaar groen en landschap wordt uitgevoerd conform de beleidsplannen en er is derhalve geen achterstallig onderhoud.

De gemeente heeft circa 40 gebouwen in eigendom waaraan jaarlijks onderhoud wordt uitgevoerd.  Dit zijn  hoofdzakelijk  sportaccommodaties (binnen- en buitensport) en  gebouwen die nodig zijn voor de gemeentelijke bedrijfsvoering. Tijdelijke huisvesting voor statushouders en enkele overige (vaak sociaal-maatschappelijke) doeleinden zijn gebouwen die door derde partijen worden beheerd namens de gemeente. 

In  vastgestelde startnotitie accommodatiebeleid 2013 is bepaald welke sportaccommodaties tot de gemeentelijke basisvoorzieningen behoren. In de kadernotitie accommodatiebeleid 2017 is  vermeld dat vitale verenigingen een essentiële rol spelen in de leefbaarheid en de sociale cohesie in de gemeentelijke kernen.

Het benodigde onderhoud aan gemeentelijke gebouwen leggen we vast in een jaarplan. Dit vormt de onderlegger voor het onderhoud dat ieder jaar  wordt uitgevoerd.  Basisvoorzieningen worden in stand gehouden voor het gebruiksdoel waarvoor deze voorzieningen zijn gerealiseerd (voor zolang de behoefte hieraan blijft bestaan).

Door inspecties en voortschrijdend inzicht wordt het meerjarig onderhoudsplan jaarlijks geactualiseerd. In het werk(plan) wordt bepaald welke werkzaamheden daadwerkelijk uitgevoerd worden .  Volgende werkzaamheden zijn hier onder andere in opgenomen :

• het benodigde jaarlijkse reguliere service-onderhoud;
• het (niet) planbare correctieve onderhoud zoals : buitenschilderwerk en noodzakelijke reparaties aan deuren en kozijnen, dakbedekkingen en technische installaties,
• het (groot) vervangingsonderhoud aan dakbedekkingen,  gevels, technische installaties en (sport)vloerafwerkingen
• kleine aanpassingen die uit veiligheid voor de gebruikers noodzakelijk zijn. 

Voor de instandhouding van dit gemeentelijke vastgoed is de voorziening onderhoud gemeente gebouwen gevormd. Benodigde onderhoudsuitgaven worden jaarlijks ten laste van deze voorziening gebracht. 

In 2024 zijn o.a. de volgende (meer omvangrijke) werkzaamheden uitgevoerd:

• Kampweg 37B : herstel gebreken elektrische installatie.
• Zwembad De De Treffer : verwarmingstoestellen vervangen.
• Sporthal 't Vroendel : vervangen gevelbeplating entree sporthal.
• VV Noorbeek : renovatie plat dak .
• MFA Op de Cour : service-onderhoud veiligheidsinstallaties.

De meeste gemeentelijke sportaccommodaties zijn inmiddels gedateerd en  afgeschreven  (na 40 jaar). Vaak zijn deze sportaccommodaties verouderd en eerder al eens  grondig gerenoveerd. Na 40-65 jaar is nieuwbouw of een ingrijpende renovatie noodzakelijk.  Met nieuwe investeringen gaan grote uitgaven gemoeid.

Op basis van het  nog vast te stellen Integraal Huisvestingsplan (IHP) worden benodigde investeringen opgenomen in het  Meerjaren Investerings Programma  van de begroting.  De beleidsafdeling  biedt  dit Integrale Huisvestingsplan (sport)accommodaties aan. De resultaten van dit advies/besluit worden eind 2025 verwacht. Zowel het meerjarig onderhoudsplan als  het meerjarig  investeringsprogramma wordt op basis van  het meest actuele vastgestelde huisvestingsbeleid bepaald. De noodzaak om onderhoud te plegen volgt de huisvestingsbehoefte die de gemeente aan basisvoorzieningen heeft.

In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten staat dat de paragraaf over de financiering in ieder geval het beleid ten aanzien van het risicobeheer van de financieringsportefeuille bevat.

De gemeentelijke treasury-functie heeft als doel het financieren van het gemeentelijk beleid (zorgen voor tijdige beschikbaarheid van voldoende geldmiddelen) en het uitzetten van de overtollige geldmiddelen. De risico’s en kosten worden daarbij geminimaliseerd en het renteresultaat geoptimaliseerd. Het college biedt de raad eens in de vier jaar een (herziend)Treasurystatuut aan.  Dit document is het uitvoeringsbesluit van het Treasurystatuut.

De gemeente zet de overtollige geldmiddelen uit bij de Nederlandse Staat (schatkistbankieren). Om het renteresultaat te optimaliseren wordt financiering met externe middelen beperkt door eerst de eigen liquide financieringsmiddelen te gebruiken. Als deze laatste ontoereikend zijn kunnen er externe middelen worden aangetrokken.

Onze gemeente heeft per 31 december 2024 in totaal 13 langlopende leningen met een openstaand saldo van € 74,7 miljoen. Het gewogen gemiddelde rentepercentage van de leningenportefeuille bedraagt 1,40%. 

Excel-tabel

Om het renterisico op de vlottende schuld te beperken, hanteren we een kasgeldlimiet. Als grondslag van de wettelijk toegestane omvang van de kasgeldlimiet houden we de omvang van de jaarbegroting per 1 januari voor het gehele begrotingsjaar aan, vermenigvuldigd met het percentage dat bij ministeriële regeling is vastgesteld. Dit betekent dat de korte schuld  maximaal 8,5% van het begrotingstotaal mag bedragen. De korte schuld bestaat uit de opgenomen gelden met een oorspronkelijke rente-typische looptijd korter dan één jaar plus de schuld in rekening-courant en is bedoeld voor het financieren van lopende uitgaven.

Om de renterisico’s op de vaste schuld te beheersen, dienen de gemeenten te voldoen aan de renterisiconorm. Hiervoor moeten we het renterisico dat we op de vaste schuld lopen berekenen. De definitie van het renterisico op de vaste schuld is: de mate waarin het saldo van rentelasten en rentebaten van een gemeente verandert door wijzigingen in het rentepercentage op leningen en uitzettingen met een oorspronkelijke rente-typische looptijd van één jaar of langer.

De uitkomst van de berekening van het renterisico op de vaste schuld dient getoetst te worden aan de renterisiconorm. De renterisiconorm houdt in, dat de jaarlijks verplichte aflossingen en de renteherzieningen niet meer mogen bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. Concreet houdt dit in dat de gemeente ervoor moet zorgen dat in enig jaar niet meer dan 20% van de begrotingsomvang moet worden geherfinancierd. De norm is ingesteld om door een spreiding in looptijden van leningen een stabiele rentelast te bewerkstelligen.

Uit onderstaand overzicht kan worden afgeleid dat zowel in 2023 als in 2024 sprake was van ruimte onder de renterisiconorm.

Excel-tabel

Het liquiditeitsrisico wordt door de gemeente Eijsden-Margraten beperkt door een stringente korte termijn liquiditeitenplanning.

Excel-tabel

Om de ambities van het gemeentebestuur te realiseren investeren we in mensen en middelen. De paragraaf bedrijfsvoering schetst de manier waarop de organisatie hier invulling aan geeft en welke instrumenten hiervoor nodig zijn. 

Bedrijfsvoering van de organisatie is het domein en de verantwoordelijkheid van het college. Het college informeert de raad hierover via de paragraaf Bedrijfsvoering in de begroting en de jaarrekening. Deze paragraaf beschrijft op hoofdlijnen de ontwikkelingen in de bedrijfsvoering die in 2024 aan de orde zijn geweest. Door doelstellingen vast te stellen en de kaders daarvoor aan te geven, kan de gemeenteraad invloed uitoefenen op de bedrijfsvoering van de gemeente. 

 De kracht van onze organisatie is de grote betrokkenheid van onze medewerkers. De verbondenheid met Eijsden-Margraten en je daarvoor inzetten. Ruimte voor initiatieven, een hands-on mentaliteit, samen optrekken, bestuurlijk en ambtelijk. Er zijn als er een beroep op je wordt gedaan. Dit alles komt samen in de missie “Dicht bij het leven, vanuit het hart”.

Begin 2024 is een nieuwe organisatiestructuur vormgegeven en is de organisatiekoers voor de komende jaren vastgesteld.

Een belangrijk vertrektpunt van de in 2024 uitgestippelde organisatiekoers betreft de rol van de leidinggevende als spilfunctie naar medewerkers, het doorontwikkelen van de organisatie en het bevorderen van de samenkracht tussen bestuur en organisatie. We hebben derhalve het fenomeen zelforganisatie losgelaten. Daarentegen  gaan we uit van een kaderstellende top-down-benadering, met ruimte voor teams en medewerkers voor verdere invulling en ontwikkeling bottom-up, zodat de motivatiekracht van medewerkers en leidinggevende maximaal wordt aangesproken. In de kern ligt de focus op het bevorderen van eigenaarschap op alle niveaus in de organisatie (bestuur, management, teams en medewerkers) door het aanscherpen van de aspecten ‘’sturen’’, ‘’organiseren’’, ‘’ontwikkelen’’ en ‘’presteren’’. Dit alles met als doel verdere invulling te geven aan onze missie en visie. 

Met de door de organisatie geformuleerde missie en visie zijn we in 2024 gestart met het richting geven aan onze organisatie en ons handelen, afgestemd op de bestuurlijke ambities. Hierbij dient evenwel opgemerkt te worden dat een belangrijk deel van ons werk ligt in het uitvoeren van wettelijke taken. Of het nu gaat om het uitgeven van reisdocumenten, verstrekken van jeugdzorg of verlenen van een vergunning: de keuze óf we dat doen hebben we niet. Wel hóe we dat doen. Vanuit klantperspectief worden deze ‘’going-concern’’-werkzaamheden ook verder doorontwikkeld. 

In de kern betekent de organisatiekoers die in 2024 is ingezet het volgende:

Onze Missie:        in alles wat we doen zorgen wij voor een betekenisvolle verbinding tussen mensen onderling en tussen mens en omgeving. In verbinding met de samenleving zorgen we, passend in de verandering van tijdperk, voor kwaliteit van leven in Eijsden-Margraten dat staat voor de authenticiteit van onze gemeenschappen, kernen, monumenten, cultureel erfgoed en het landschappelijk karakter.

Onze Visie:           wij zijn een toegewijde organisatie die op efficiënte, professionele en doelgerichte wijze met plezier en trots mensgerichte dienstverlening en maatschappelijke opgaven realiseert. Elke dag weer zetten we ons in om de ervaringen en belevingen van onze inwoners, bestuurders en medewerkers in positieve zin te overtreffen en een hoge mate van tevredenheid tot stand te brengen.

Onze Drijfveer:    we handelen vanuit het principe ‘’dichtbij ’t Leven, vanuit ’t hart’’. Onze communicatie richting inwoners, bestuurders en medewerkers vindt daarbij plaats vanuit een pro-actieve, sensitieve en intensieve houding. 

De inwoner centraal: de maatschappij verandert en wij veranderen mee. De wijze waarop we onze diensten en producten leveren stemmen we af op de behoefte van onze inwoners. Ons streven is dat iedereen op een snelle, eenvoudige manier professioneel zaken met ons kan regelen. We standaardiseren en digitaliseren wat kan zodat er meer ruimte ontstaat voor persoonlijk contact, kwaliteit en maatwerk.

In verbinding met ons bestuur: als organisatie zijn we veerkrachtig en wendbaar en spelen adequaat in op maatschappelijke ontwikkelingen en bestuurlijke vraagstukken. Hierin tonen we ons als een professionele partner voor ons bestuur. Tevens bevorderen we goed samenspel tussen bestuur, management en medewerkers. Dit doen we vanuit een samenspel dat gestoeld is op respectvol met elkaar omgaan en respect hebben voor elkaars rol en waarbij vanuit wederkerigheid vertrouwen en veiligheid geboden wordt om verantwoordelijkheid te nemen en te geven. Dit helpt de organisatie om focus aan te brengen, om koers te houden, maar bovenal om te komen tot gedragen resultaten.

Aandacht voor elkaar: met z’n allen maken we onze organisatie tot wat deze is. Dat maakt dat het leidinggevende kader aandacht heeft voor de medewerkers. We gaan uit van eigenaarschap dat gericht is op het realiseren van de ambities en onze prestaties,, zowel op medewerkersniveau als binnen het leidinggevend kader. We bieden de ruimte aan iedere medewerker om vanuit zijn/haar kracht, motivatie en inspiratie het werk te doen. Medewerkers krijgen de gelegenheid om zich te ontwikkelen. Zo komt iedereen het best tot z’n recht, kunnen we spreken van een vitale organisatie en kunnen we de maatschappelijke opgaven optimaal gezamenlijk aan.

Onderstaand het organisatiekader (missie, visie, drijfveren en strategie) als onderdeel van de ingezette organisatiekoers Eijsden-Margraten 2024 - 2026, nader schematisch weergegeven.  

Deze geschetste organisatiekoers zijn geen loze woorden op papier. We zijn er vanaf april 2024 reeds mee gestart.  Dit doen we met z’n allen, van medewerker tot leidinggevende, zowel individueel als in teamverband. Als ook in samenspel met het bestuur. Ieder van ons heeft hierin zijn eigen verantwoordelijkheid.

Een opsomming  op hoofdlijnen wat in 2024 allemaal is gebeurd;

• Er is een nieuwe organisatiestructuur doorgevoerd (zie organogram website)
• Er is een nieuwe secretaris-algemeen directeur benoemd
• Bij alle uitvoerende teams is de nieuwe functie van teamregisseur ingevuld
• Er is een organisatiebrief opgesteld die richting geeft aan de ontwikkelagenda voor de organisatie  voor het jaar 2025
• We zijn op basis van de organisatiebrief gestart met het opstellen van teamplannen
• Een nieuwe overlegstructuur (bestuurlijk en op afdelingsniveau) is vormgegeven en ingevoerd 
• Er zijn dashboards als sturingsinstrument ontwikkeld. In dat licht zijn kwartaalgesprekken met afdelingshoofden, waarin wordt gestuurd op kengetallen, opgestart
• De ondersteunende trainingen zoals advieskracht, persoonlijk leiderschap en  teamcoaching zijn verder voortgezet
• Er is een opdracht uitgewerkt rondom het verbeteren van projectmatig werken
• Er is een opdracht versterkt om in 2025 met alle leidinggevende een leiderschapsprogramma te doorlopen. 

In 2025 bouwen we voort op de reeds ingezette lijnen die uitgezet zijn. Op basis van deze missie ''dicht bij het leven, vanuit het hart'' wordt in verder ingespeeld op wat de samenleving van ons vraagt. Hierbij wordt focus gelegd op het verbeteren van de dienstverlening, met een bedrijfsvoering die dat ondersteunt en een samenspel tussen mensen (bestuurders en ambtenaren) die dat mogelijk maakt. 

In 2024 is de organisatiekoers uitgewerkt die geland is in een organisatiebrief, waarin de strategische agenda van de organisatie Eijsden-Margraten is verwoord. Deze strategische agenda omvat een vijftal speerpunten die bijdragen aan het realiseren van de visie en missie en derhalve aan het realiseren van de bestuurlijke opgaven.  

Het betreft de volgende vijf punten met de daarbij behorende focuspunten voor 2025, waarbij in de 2e helft van 2024 de voorbereidende stappen zijn gezet:

1. Een gezonde en solide financiële huishouding

• het structureel en reëel in evenwicht brengen van de financiële huishouding
• het elk jaar sluitend maken van de meerjarenbegroting (2026 – 2029)

2. Realiseren van mensgerichte dienstverlening

• verbeteren van de bereikbaarheid van de teams
• verbeteren van de dienstverlening naar inwoners
• verbeteren van de dienstverlening naar college en raad

• De basis op orde m.b.t. informatiebeheer & datakwaliteit, e.e.a. gebaseerd op de implementatie van een nieuw werkplekconcept

3. Opgavegericht werken

• het realiseren van de in de begroting 2025 opgenomen bestuurlijke ambities
• de doorontwikkeling van doelgerichte processturing m.b.t. going-concern / routinematige taken
• de doorontwikkeling van projectmatige sturing omtrent het realiseren van ambitiegerichte resultaten
• het verkennen, definiëren en concretiseren van programmagericht werken

4. Ontwikkelen van eigenaarschap

• ontwikkelen leiderschapskracht gericht op het leidinggevend kader en het persoonlijk leiderschap van medewerkers
• ontwikkelen medewerkerskracht gebaseerd op het goede gesprek op individueel niveau

5. Een vitale organisatie.

• Vitaliteitsbeleid (duurzame inzetbaarheid) implementeren
• Arbeidsmarktstrategie inzetten
• Strategische personeelsplanning doorvoeren
• Robuuste organisatie realiseren
• Ziekteverzuim beperken

De arbeidsmarktkrapte blijft een uitdaging opleveren.  Het verkrijgen en behouden van gekwalificeerd en gemotiveerd personeel blijft van cruciaal belang voor onze dienstverlening. Daarom zijn we in 2024 blijven investeren in onze medewerkers en het creëren van een positieve en stimulerende werkomgeving. Aandacht voor vitaliteit, en het continue investeren in de ontwikkeling van onze medewerkers waren hierbij belangrijke punten, hetgeen in 2025 verder een vervolg krijgt in diverse ontwikkel- en trainingsprogramma's.

Informatie en Automatisering

Op basis van onze meerjareninvesteringsagenda voor ICT is het afgelopen jaar gewerkt aan de doorontwikkeling van onze informatievoorziening. Deze investeringsagenda volgt onze bestuurlijke ambities, de koers van onze organisatie en landelijke ontwikkelingen zoals nieuwe wet en regelgeving. De voor 2024 beoogde resultaten zijn gerealiseerd, waarmee we aansluiting houden met de digitale transformatie binnen onze maatschappij. Hieronder treft u de voornaamste resultaten voor 2024 aan: 

• Volledige vernieuwing en succesvolle oplevering van de informatievoorziening van ons sociaal domein.
• Voorbereiding en aanbesteding van twee grote ICT-transities. Dit had betrekking op een volledig nieuw ICT-werkplekconcept en de vernieuwing van ons financieel informatiesysteem. De invoering hiervan zal in 2025 plaatsvinden.
• Diverse verbeteringen aan het gemeentelijke informatiebeheer op basis van ons kwaliteitssysteem. De voortgang hiervan is getoetst tijdens het periodieke horizontaal toezicht van de archiefinspectie, op basis waarvan nieuwe verbeteracties worden gedefinieerd.
• Ten behoeve van duurzame digitale en analoge archivering is een voorstel voorbereid om eventueel toe te treden tot een gemeenschappelijke regeling met het Historisch Centrum Limburg.
• Het lopende beleid om onze dienstverlenings- en bedrijfsprocessen lean te verbeteren en te digitaliseren is in 2024 gecontinueerd. Dit ter ondersteuning van de doelen van de diverse teams. Daarnaast is datagestuurd werken en sturen verder ontwikkeld door de ontsluiting van nieuwe informatiebronnen, zodat de gemeente als geheel beter kan sturen op te behalen resultaten. 

Wet Open Overheid (Woo)

In 2024 is verder uitvoering gegeven aan de gefaseerde uitrol van de Woo. Hierbij hebben wij de implementatiestrategie van de Rijksoverheid gevolgd. Per 1 november 2024 hebben wij de verplichte werkwijze en de bereikbaarheidsgegevens openbaar beschikbaar gesteld in de landelijke Woo-index op overheid.nl. De inwerkingtreding van tranche 2 (van de 5 tranches) is door de Rijksoverheid uitgesteld tot Q4 2025. Tranche 2 heeft betrekking op complexere informatiecategorieën die meer voorbereiding vergen, zoals klachtoordelen, beschikkingen en adviezen. Wij liggen als gemeente op koers ten aanzien van invoering van de Woo.  

Wat gaan we ervoor doen? (Volgens begroting)

In de rechtmatigheidsverantwoording zoals opgenomen in de jaarrekening 2024, licht het college van burgemeester en wethouders toe in hoeverre de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties financieel rechtmatig zijn. 
Hiervoor wordt gekeken naar drie criteria: 
-    het voorwaardencriterium; 
-    het begrotingscriterium en;
-    het misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium. 

De geconstateerde afwijkingen per criterium:

1.    Afwijkingen voorwaardencriterium met financiële impact:
Het voorwaardencriterium gaat over het naleven van de eisen bij het financieel handelen. De eisen zijn afkomstig uit diverse wet- en regelgeving, waaronder de Europese aanbestedingsregelgeving. Het gaat om zaken als de juiste doelgroep, termijn en grondslag, het voldoen aan administratieve bepalingen en normbedragen.  Er zijn geen onrechtmatigheden geconstateerd.

2.    Afwijkingen begrotingscriterium:
Met de controle op de juiste toepassing van het begrotingscriterium wordt getoetst of het budgetrecht van de gemeenteraad is gerespecteerd. In het controleprotocol is vastgesteld dat over- en onderschrijdingen van de baten en lasten die tijdig zijn gemeld aan de raad niet als onrechtmatig worden aangemerkt. Het college heeft over- en onderschrijdingen tussentijds gemeld en ook in deze jaarrekening. We beschouwen deze informatie als tijdig en passend binnen de gemaakte afspraken.

De afwijkingen per programma die groter dan 3% zijn inzichtelijk gemaakt. De overschrijdingen van de lasten, de onderschrijdingen van de baten en de afwijkingen in de reserves zijn acceptabel.

Programma 2 Landbouw, landschap en plattelandseconomie
In de 2de burap 2024 was € 171.000 geraamd voor uitgaven die gedekt werden uit de provinciale subsidie project Landschapsfonds Eijsden-Margraten (€ 60.255) en uit de reserve Landschap (€ 110.745). Nadien zijn in Q4 2024 nog diverse werkzaamheden uitgevoerd: o.a. verbetering leefgebied eikelmuis, aanplant 100 bomen en inventarisatie invasieve exoten (samen ca. € 90.000). Daarnaast zijn er nog verschillende kleinere werkzaamheden uitgevoerd. De meerkosten ad. € 103.961 worden gedekt uit de reserve Landschap, zie ook toelichting bij 6980002 Mutaties reserves programma 2.
Ten tijde van de 2de burap 2024 was de verwachting dat fase 2 (Participatie) van de Visie voor de transformatie van de landbouw in Q4 2024 zou starten. Echter, het externe proces heeft vertraging opgelopen door het langdurig moeten wachten op offertes en het beoordelen van het voorstel door externe partijen. Er is gestart met fase 2 in Q2 2025. Hierdoor worden de kosten gemaakt vanaf Q2 2025.

Programma 5 Bestuur & Bedrijfsvoering
In 2002 is de voormalige gemeente Margraten een overeenkomst aangegaan met Econocom voor het product GemLease. Dit product is destijds onder regie van de BNG opgezet ten behoeve van de financiering van ICT-investeringen (hardware, software en diensten). Met ingang van de nieuwe overeenkomst voor ICT-dienstverlening verliest GemLease verdere relevantie omdat alle ICT-hardware (laptops, telefoontoestellen, netwerkapparatuur etc.) als dienst via onze ICT-leverancier wordt verworven. Om die reden is de betreffende overeenkomst per december 2024 beëindigd, ineens afgekocht (volledig afkopen in één keer bleek onder de streep gunstiger dan verspreide afbetaling). Door deze afkoop is er sprake van een structureel voordeel van € 118.903 in de begroting 2026- 2029.

3            Misbruik & Oneigenlijk gebruik
De rechtmatigheidseis betreft ook de toetsing op juistheid en volledigheid van de gegevens, die door de belanghebbenden zijn verstrekt om het voldoen aan voorwaarden aan te tonen. Dit ter voorkoming en bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik van wet- en regelgeving (M&O-criterium). 
In 2025 zal het College van Burgemeester en Wethouders het beleid met betrekking tot Misbruik en Oneigenlijk Gebruik gaan vaststellen. Vanaf daar is de komende jaren een verdere doorontwikkeling voorzien, waarbij het M&O-beleid nog beter zal aansluiten bij het interne controlesysteem. In 2024 zijn geen gevallen van interne fraude binnen de organisatie geconstateerd.

De gemeente Eijsden-Margraten heeft bestuurlijke en/of financiële belangen in een aantal verbonden partijen, waaronder gemeenschappelijke regelingen en vennootschappen.

Een verbonden partij is een derde rechtspersoon, waarin de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Onder bestuurlijk belang wordt verstaan: een zetel in het bestuur van een verbonden partij of het hebben van stemrecht. Met een financieel belang wordt bedoeld dat de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld die ze kwijt is in geval van faillissement van de betreffende rechtspersoon en/of als de gemeente aangesproken kan worden door derden ingeval van financiële problemen bij de verbonden partij.

Deze verbonden partijen voeren beleid uit voor de gemeente. Uiteraard behoudt de gemeente Eijsden-Margraten beleidsmatige en financiële verantwoordelijkheden ten aanzien van deze partijen.

In de Nota Verbonden Partijen wordt het door de gemeente Eijsden-Margraten gevoerde beleid inzichtelijk gemaakt. Ook wordt ingegaan op de begrippen en juridische kaders waaraan verbonden partijen moeten voldoen.

De uitgangspunten voor deelname in een verbonden partij zijn uitvoerig vastgelegd in de Nota Verbonden Partijen. Belangrijke uitgangspunten zijn:

• De gemeente participeert alleen in derde partij (verbonden partij) indien daarmee publiek belang gediend wordt.
• De financiële gevolgen en mogelijke risico’s van deelname in een verbonden partij dienen inzichtelijk te worden gemaakt.

Voor meer inhoudelijke informatie wordt verwezen naar deze nota.

Onderstaande tabel toont de bijdragen voor 2024 van de gemeente Eijsden-Margraten per verbonden partij.

Het programma Landschap, natuur en water kent geen verbonden partijen.

Het programma Wonen en Leefomgeving kent geen verbonden partijen.

Voor zover er, buiten de in deze paragraaf genoemde financiële consequenties, nog substantiële additionele risico’s verbonden zijn aan deelname in gemeenschappelijke regelingen en vennootschappen dan zijn deze vermeld in de paragraaf weerstandsvermogen.

Deze paragraaf Grondbeleid bestaat uit de volgende onderdelen:
1. Grondbeleid conform Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV).
2. Woningbouwopgave 2022-2030 Eijsden-Margraten.

In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) staat dat de paragraaf over het grondbeleid ten minste bevat:
a.       Een visie op het grondbeleid in relatie tot de realisatie van de doelstellingen van de programma's die zijn opgenomen in de begroting.
b.       Een aanduiding van de wijze waarop de gemeente het grondbeleid uitvoert.
c.       Een actuele prognose van de te verwachten resultaten van de totale grondexploitatie.
d.       Een onderbouwing van de geraamde winstneming.
e.       De beleidsuitgangspunten omtrent de reserves voor grondzaken in relatie tot de risico's van de grondzaken.

Eind 2012 stelde de raad de Nota grondbeleid gemeente Eijsden-Margraten 2012 vast. Daarbij werd gekozen voor een vorm van situatief grondbeleid: per situatie beoordelen we of we een actieve grondexploitatie voeren, een faciliterende rol vervullen, dan wel een vorm van publiek-private samenwerking aangaan. Daarbij hanteren we het uitgangspunt van faciliterend grondbeleid, tenzij zich bijzondere omstandigheden (verwachte winst en/of maatschappelijk nut) voordoen waardoor actief grondbeleid meer voor de hand ligt.

Een andere in dit kader relevante ontwikkeling doet zich voor ten aanzien van het gemeentelijk (vastgoed)eigendom. Soms verliezen gemeentelijke gebouwen hun (veelal maatschappelijke) functie en komen dientengevolge leeg te staan. Als dergelijke gebouwen geen strategisch nut meer hebben, komen zij voor verkoop in aanmerking. Als een pand te lang leeg staat, al dan niet in leegstandsbeheer, dan is dat nadelig voor de staat van het gebouw en voor de vitaliteit van de leefomgeving (vaak een dorpskern). Aandachtspunt is dan ook om leegstandssituaties te voorkomen, en tijdig over alternatieve bestemmingen na te denken.

Volledigheidshalve wordt in dit kader op deze plaats tevens verwezen naar de paragrafen “Weerstandsvermogen” en “Onderhoud kapitaalgoederen”. 

In het kader van het dualisme is het college van burgemeester en wethouders bevoegd tot het doen van grondaankopen. Grondtransacties kunnen plaatsvinden op basis van door de raad beschikbaar gestelde middelen. Dit kan via een afzonderlijk werkkrediet bestemd voor aankopen, of via een vastgestelde exploitatie-opzet.

Van enkele lopende bestemmingsplannen zijn exploitatie-opzetten vastgesteld, dan wel middels separate raadsbesluiten specifieke financiële randkaders vastgesteld. In deze exploitatie-opzetten, respectievelijk randkaders, is voorzien in de eventueel noodzakelijke aankoop van gronden, alsook in aanleg van infrastructurele voorzieningen, uitvoering van benodigde onderzoeken (bodem, archeologie, civieltechnisch onderzoek etc.) en eventuele advieskosten.

Bij aankopen c.q. bekostiging van haalbaarheidsonderzoeken inzake locaties waarvoor géén exploitatie- opzetten, dan wel specifieke financiële randkaders zijn vastgesteld, dient door de raad een apart krediet beschikbaar te worden gesteld.

De opbouw van dit onderdeel is als volgt:
1- Doorkijk van de gemeentelijke grondexploitaties.
2- Doorkijk van de projecten.
3- Financieel kader.

Onderstaand eerst een verloopoverzicht van de geprognosticeerde boekwaarden van de bestemmingsplannen die ultimo 2024 / begin 2025 in exploitatie waren. Tevens is voor de betreffende plannen het te verwachten saldo en het vermoedelijke jaar van realisatie aangegeven. Daaronder een overzicht van de nog te maken / realiseren kosten en opbrengsten en van de tot en met boekjaar 2024 genomen winsten.  

Het meerjarig verloop in boekwaarden is gebaseerd op de feitelijk gerealiseerde boekwaarden per 31 december 2023 (onder aftrek van voorzieningen voor oninbare verliezen en tussentijdse winstnemingen), begrotingscijfers voor het boekjaar 2024, en aangevuld met de in de voorliggende meerjarenbegroting 2025-2028 geraamde gelden voor de aankoop van gronden, aanleg van infrastructurele voorzieningen, uitvoering van benodigde onderzoeken (bodem, archeologie, civieltechnisch onderzoek, etc.) en eventuele advieskosten.

De winstnemingen  t/m dienstjaar zijn conform BBV gebaseerd op de POC-methode :
a. Karreweg fase 2 : totaal reeds genomen winst € 117.286 waarvan € 98.600 in 2022 en € 18.686 in 2024.
b. Mheerderweg :     totaal reeds genomen winst €    66.465 waarvan € 29.000 in 2022, € 5.600 in 2023 en € 31.865 in 2024.

In zijn algemeenheid dient vermeld te worden dat:

• Indien de betreffende locaties (versneld) tussentijds in exploitatie worden genomen er significante wijzigingen in de boekwaarden op kunnen treden als gevolg van verkooptransacties, kosten verbonden aan uitvoering, en het rente-effect over de aanwezige boekwaarden.
• Indien de betreffende locaties vertraagd in exploitatie worden genomen – c.q. als “warme grond” worden aangehouden – dienen de kapitaallasten over de boekwaarden van betreffende gronden ten laste van het begrotingssaldo en / of reserves gebracht te worden (in plaats van jaarlijkse bijschrijving op de aanwezige boekwaarden).
• Indien de betreffende locaties naar verwachting niet meer (of slechts gedeeltelijk) in exploitatie worden genomen, dient op het moment van constatering ter grootte van de op dat moment aanwezige boekwaarde (gedeeltelijk) een voorziening te worden gevormd ten laste van het begrotingssaldo en / of reserves.

Actief grondbeleid

Sint Geertruid - Karreweg fase 2
Op 14 juli 2020 is de grondexploitatie vastgesteld voor het woningbouwplan Karreweg fase II in Sint Geertruid. Dit woningbouwplan voorziet in de bouw van 19 woningen bestaande uit 2 vrije bouwkavels, 4 levensloopbestendige woningen, 5 woningen in de sociale huursector en 8 starterswoningen. De 4 levensloopbestendige woningen en de 8 starterswoningen worden middels CPO gerealiseerd. In 2021 is het wijzigingsplan afgerond, het plan bouwrijp gemaakt en gestart met de uitgifte van de kavels. In 2022 zijn 16 kavels verkocht en in eigendom overgedragen. De 3 resterende kavels zijn gelegen binnen een straal van 50 meter van agrarische percelen waarop het gebruik van chemische gewasbestrijdingsmiddelen mogelijk is. Ten tijde van het vaststellen van het wijzigingsplan Karreweg Fase 2 is gebruikt gemaakt van een locatie specifiek onderzoek op basis van het EFSA-model. Nadat dit wijzigingsplan onherroepelijk is geworden, heeft de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (in een casus van een andere gemeente) geoordeeld dat het EFSA-model te veel onzekerheden kent om als basis te dienen voor een locatie specifiek onderzoek. In 2024 is deze kwestie opgelost. Naar verwachting worden de 3 resterende kavels in 2025 verkocht. Afwerking van het plan vindt naar verwachting eind 2025 plaats. 

Banholt – Mheerderweg Noord
Op 6 mei 2020 is de grondexploitatie vastgesteld voor het woningbouwplan Mheerderweg-Noord in Banholt. Dit woningbouwplan voorziet in de bouw van 19 woningen bestaande uit 3 vrije bouwkavels, 5 levensloopbestendige woningen, 5 woningen in de sociale huursector en 6 starterswoningen. De 5 levensloopbestendige woningen en de 6 starterswoningen zijn middels CPO in de markt gezet. In 2021 is het plan bouwrijp gemaakt en is gestart met de uitgifte van de kavels. In 2022 zijn 18 kavels verkocht en in eigendom overgedragen. In 2023 is de laatste kavel in eigendom overgedragen. Daarmee zijn alle kavels in het plan verkocht. Het moment van woonrijp maken van het plan is afhankelijk van de voortgang van de bebouwing.  Afwerking van het plan vindt naar verwachting eind 2025 plaats.

Actief grondbeleid In voorbereiding 

Sint Geertruid – Woningbouw Schoolstraat, Tiendstraat, Buitenend
Per Raadsbesluit van 3 juli 2024 is het gemeenschapshuis in Sint Geertruid aan Schoolstraat/Buitend aangekocht voor 262.500 euro. Er zijn op deze locatie en de locatie van de voormalige Peuterspeelzaal en achterliggend deel van het schoolplein, verschillende onderzoeken uitgevoerd om de situatie in kaart te brengen voor de aanstaande tender van deze locaties voor woningbouw. Er zijn in dit kader ook verschillende stedenbouwkundige studies gedaan naar de mogelijk woningbouw scenario’s. Hieruit blijkt dat 15 tot 30 woningen van diverse soorten in totaal in te passen zijn. Tevens is een participatieproces opgestart met zowel de kinderen van de basisschool (herinrichting schoolplein) en met de omwonenden (bespreken woningbouw scenario’s). De participatie wordt in Q1 2025 afgerond middels een advies dat meegenomen wordt in de tender. Er is tevens een oplossing binnen Sint Geertruid gevonden voor het grote gezin statushouders dat in de voormalige Peuterspeelzaal gehuisvest was. In Q2 2025 wordt de tender uitgeschreven. Hierbij zijn de tot dan toe gemaakte kosten voor deze ontwikkeling bepalend voor de verkoopprijs.  

Parrestraat Oost-Maarland             
De raad heeft 15 februari 2022 besloten een voorkeursrecht te vestigen en een krediet van € 1.366.994 beschikbaar gesteld voor deze woningbouwlocatie. Tevens heeft de raad ingestemd met de uitwerking van plannen voor deze locatie. Op 13 december 2022 heeft de raad tijdens een besloten raadsvergadering aangegeven de voorkeur te hebben op de planlocatie een zo groot mogelijke ontwikkeling tot stand te brengen. In 2023 zijn gesprekken gevoerd met de 4 grondeigenaren in het gebied waarover de raad in Q4 2023 middels een BRB is geïnformeerd.

Gebleken is dat de ontwikkeling van de gronden buiten de invloedsferen van de spuitcirkels van de aangrenzende agrarische percelen ten noorden van de planlocatie, op dit moment het maximaal haalbare is.  Binnen dit gebied kunnen 37 woningen (12 grondgebonden en 25 appartementen) worden gerealiseerd. In 2024 is gewerkt aan  de verdere planuitwerking (uitvoeren onderzoeken t.b.v. het TAM-omgevingsplan en het opstellen hiervan, uitwerking civieltechnisch ontwerp en stedenbouwkundig ontwerp met bijbehorende grondexploitatie). Het ontwerp-TAM-omgevingsplan is eind 2024 ter inzage gelegd en wordt in april 2025 ter vaststelling aan de raad aangeboden. 

Mheer
In 2024 zijn de werkzaamheden om te komen tot woningbouw in Mheer voortgezet.

Faciliterend grondbeleid 

Margraten – Bloesemgaard (Heiligerweg) fase 2
Het wijzigingsplan voor de volgende fase Bloesemgaard, bestaande uit 40 woningen is vastgesteld. Tegen het vastgestelde Wijzigingsplan is beroep ingesteld waardoor het plan eind 2024 nog niet onherroepelijk was. De oorspronkelijke planning voor start verkoop, start bouw etc. is hierdoor vertraagd.  De benodigde bouwvergunningen zijn inmiddels verleend.  We verwachten bij de laatste ontvangst van de contractuele vergoeding in Q1-2027 de projectexploitatie met een positief resultaat af te sluiten.  Het beschikbaar komen van de contractuele vergoeding is namelijk gekoppeld aan het onherroepelijk worden van het Wijzigingsplan.  Zoals hierboven aangegeven is hier echter beroep tegen ingesteld.  

Margraten - Bloesemgaard (Heiligerweg) fase 3
Inmiddels is een intentie-overeenkomst afgesloten met ontwikkelaar BPD voor de volgende uitbreidingsfase van dit plan (ca. 300 woningen). Eind 2024 zijn op basis hiervan de eerste schetsontwerpen gemaakt. In 2025 wordt een programma van eisen en wensen uitgewerkt en sluiten we een anterieure overeenkomst met BPD.  Naar verwachting worden in eind 2025 de ruimtelijke procedures voor deze volgende fase opgestart.

Ursulinenklooster Eijsden
In 2024 is een ontwerp omgevingsplan opgesteld voor de realisatie van circa 40 woningen. Er zijn afspraken gemaakt met de ontwikkelaar over de voorwaarden voor deze ontwikkeling met betrekking tot het onderhoud van het monumentale gedeelte van het klooster. Tevens is er een voorlopig ontwerp opgesteld voor het nieuwbouw gedeelte waarin 30 woningen worden gerealiseerd. Uiterlijk in Q2 2025 wordt de anterieure overeenkomst getekend en wordt het ontwerp bestemmingsplan ter inzage gelegd.  

Onderstaand volgt nog een nadere toelichting op: 
-  Aanpassingen verslaggevings- en waarderingssystematiek.
-  Prijsbeleid, indexatie en inflatie.

De financiële voortgang en forecast per afzonderlijke exploitatie is reeds onder “doorkijk gemeentelijke grondexploitaties” beschreven. Voorts is aldaar een doorkijk opgenomen ten aanzien van te verwachten plansaldi. Voor de thans in ontwikkeling zijnde plannen zijn exploitatieopzetten dan wel specifieke financiële randkaders door de raad vastgesteld.

Aanpassingen verslaggevings- en waarderingssystematiek
De commissie BBV heeft de afbakening, definiëring en verslaggevings- en waarderingsregels rondom grondexploitaties kritisch onder de loep genomen. De reden hiervoor is een aantal ontwikkelingen op het gebied van grondexploitaties. Namelijk: de afboekingen van gemeenten op grondposities in de afgelopen jaren, de aanbevelingen uit het rapport Vernieuwing BBV over transparantie en vergelijkbaarheid, en de aankomende Omgevingswet. De afbakening is ook onvermijdelijk in het kader van de vennootschapsbelastingplicht voor gemeenten (Vpb). Het kan namelijk helpen in de fiscale discussie over de afbakening van de ondernemersactiviteit en de toe te rekenen kosten en opbrengsten.

De commissie BBV heeft een aantal voorstellen uitgewerkt die hebben geleid tot wijzigingen in het BBV en de uitwerking hiervan. Bij opstelling van onderhavige begroting is rekening gehouden met betreffende (technische) wijzigingen. De financiële impact van de vennootschapsbelastingplicht is samen met fiscaal adviseurs opgepakt. De gevolgen hiervan worden meegenomen in de begroting. Uitgangspunt is het creëren van een zo laag mogelijke Vennootschapsbelasting-druk voor de gemeente.

Prijsbeleid, indexatie en inflatie
Voor de eigen gemeentelijke exploitaties wordt een uniform prijsbeleid voorgestaan. Eventuele tekorten binnen de exploitatie van een specifiek bestemmingsplan of uitbreidingslocatie worden in principe, middels de hiertoe gevormde reserves, gedekt uit exploitatie-overschotten binnen andere locaties.

Met ingang van 1 juli 2008 is de Grondexploitatiewet in werking getreden. De Grondexploitatiewet beoogt een eenduidig kader te scheppen waarbinnen de gemeente het kostenverhaal bij gebiedsontwikkeling in rekening dient te brengen. De nu wettelijk vastgelegde berekeningsmethodiek maakte het noodzakelijk om het vigerende uniforme uitgifteprijsbeleid te heroverwegen. Deze heroverweging is meegenomen bij opstelling van de Nota Grondbeleid, die eind 2012 is vastgesteld. Voor de reeds in uitgifte zijnde gemeentelijke bouwkavels wordt hierbij vastgehouden aan de reeds geldende vaste (uniforme) grondprijs, waarbij jaarlijks wordt bezien in hoeverre tot indexering wordt overgegaan. Voor eventuele toekomstige exploitaties waarbij sprake is van een actief grondbeleid biedt de Nota de mogelijkheid om te differentiëren binnen bandbreedtes.

Gezien stijgende kosten (bouw, inflatie etc) enerzijds en het toch mogelijk maken van bouwontwikkelingen voor starters en huurwoningen anderzijds stellen we voor om rondom het grondbeleid uit te gaan van kostendekkende grondprijzen met een differentiatie naar te realiseren woningbouwsegmenten, meer specifiek voor starters en het huursegment. Bij nieuwe nog vast te stellen grondexploitaties zal dit als uitgangspunt gehanteerd worden. 

In zijn algemeenheid dient daarnaast vermeld te worden dat vooralsnog ervan wordt uitgegaan dat alle op dit moment lopende en voorgenomen gemeentelijke exploitaties gecontinueerd worden binnen de door de raad vastgestelde maximale bandbreedtes en hieruit voortvloeiende financiële en planologische randkaders.

Conclusie bouwgrondexploitatie
Uit bovenstaand verslag blijkt dat de bouwgrondexploitatie op een financieel verantwoorde, in het licht van de huidige economische situatie, realistische en gedegen wijze wordt uitgevoerd.

Methodiek winst- en verliesneming

Conform hiertoe geldende aanbevelingen en richtlijnen (Commissie BBV) wordt ten aanzien van winstneming de zogenaamde “POC”-methode gevolgd, wat inhoudt dat winstneming jaarlijks tussentijds genomen wordt.  Zie ook toelichting  onder de tabellen bij 1c1. 

Op het moment dat een exploitatietekort wordt verwacht, wordt op grond van het voorzichtigheidsprincipe, het vermoedelijke tekort ten laste van de Reserve Bestemmingsplannen (grondexploitatie) dan wel de Algemene reserve in een voorziening gestort. Hierna vindt afwaardering van de boekwaarde van individuele exploitaties plaats ten laste van genoemde voorziening.

In het Bestuursakkoord is bij prioritair thema 4, wonen en leefomgeving het volgende opgenomen:
- Een TaskForce wonen instellen. Uw raad is inmiddels bij brief d.d. 15 september over het instellen van deze Taskforce geïnformeerd.
- Voor 1 juli 2023 een integraal woningbouwplan aan de raad voorleggen. 
- Op basis van het integraal woningbouwplan voor 1 januari 2025 vastgestelde omgevingsplannen aan de raad voorleggen.
 
Conform afspraak wordt de raad via een raadsinformatiebrief periodiek geïnformeerd over de voortgang en realisatie van de woningbouwplannen binnen Eijsden-Margraten. In het eerste kwartaal van het jaar wordt de gerealiseerde woningbouw versus opgave per kern inzichtelijk gemaakt. 
 
Op 20 februari 2024 heeft de raad de navolgende 9 richtinggevende kaders voor onze woningbouwopgave t/m 2030 (geamendeerd) vastgesteld: 
1.    Blijkens het in 2022 afgeronde woonbehoefteonderzoek en de vastgestelde Woonzorgvisie Eijsden-Margraten 2024-2030 worden circa 1.000 woningen gerealiseerd om invulling te geven aan de woningbouwopgave Eijsden-Margraten t/m 2030.
2.    Circa 326 van het onder beslispunt 1 genoemde aantal woningen  worden gebouwd om invulling te geven aan de lokale woonbehoefte van alle kernen en deze opgave met name wordt ingevuld door marktpartijen en particulieren. 
3.    De resterende opgave van circa 675 woningen met name bestaat uit sociale en midden huur voor zorgvragers en bijzondere doelgroepen.
4.    Met name gestuurd wordt op de realisatie van zorgwoningen in de kernen Eijsden, Margraten, Cadier en Keer en Gronsveld vanwege de aanwezigheid van noodzakelijke voorzieningen en als de marktpartijen dit oppakken, de realisatie van zorgwoningen in de overige kernen gefaciliteerd wordt. 
5.    Dat vanwege de financiële haalbaarheid en aanwezigheid van noodzakelijke voorzieningen, sociale woningbouw en betaalbare koop voor een belangrijk deel in de kernen Eijsden en Margraten worden gerealiseerd, maar ook alle mogelijkheden in de overige kernen onderzocht zullen worden om tegemoet te komen aan de vraag naar sociale en betaalbare woningen in met name de kleine kernen.; 
6.    In Eijsden, voor de onder beslispunten 4 en 5 genoemde opgave, gestart wordt met de voorbereidingen van de planontwikkeling voor het gebied Rijksweg-Hutweg-Boomkensstraat. Daarnaast de haalbaarheid van de verplaatsing van de sportvelden en het zwembad naar de Groenstraat en de realisatie van woningbouw op de aldaar her te bestemmen sportaccommodaties, nader wordt onderzocht.
7.    In  Margraten, afhankelijk van de medewerking van derden grondeigenaren, gestart wordt met de voorbereidingen van de planontwikkeling voor de locaties Bloesemgaard Fase 3 of de Koningswinkel, om invulling te geven aan de opgave genoemd  onder de beslispunten  4 en 5. 
8.    In de plangebieden zoals onder de beslispunten 6 en 7 bedoeld, zowel in Eijsden als in Margraten een locatie van maximaal vijf woonwagenstandplaatsen onderdeel uitmaakt van de planvorming.
9.    Bij de woningrealisatie wordt aandacht geschonken aan fasering van woningrealisatie in het kader van het behoud van de groene ruimte bij veranderende behoeften (o.a. nultreden woningen). Bij voorkeur worden woningen gerealiseerd door gebruik van leegstaande (bedrijfs-)panden, woningsplitsing, inbreiding, kangeroewoningen, tijdelijke woonvormen (tiny houses). De gemeente faciliteert dit maximaal en informeert de raad hoe zij dit doen.

Op basis van deze geamendeerde besluitvorming wordt ingezet op woningbouw in alle kernen, de ontwikkeling van grotere woningbouwlocaties in de kernen Eijsden en Margraten en waar mogelijk/haalbaar ‘een straatje erbij’ in de kleinere kernen. Op basis van deze (geamendeerde) kaderstelling wordt de opgave opgepakt, wordt de raad periodiek over de stand van zaken geïnformeerd en worden voorstellen aan de raad voorgelegd als besluitvorming dat vereist. Hierbij kan gedacht worden  aan (een standpunt nemen over) grondverwerving, de vaststelling van omgevingsplannen en de hierin opgenomen woningbouwprogramma’s.