Paragrafen

De lokale heffingen vormen na de algemene uitkering de belangrijkste inkomstenbron van de gemeente. Deze heffingen kunnen worden gesplitst in:

• heffingen die dienen als algemeen dekkingsmiddel van de gemeentelijke uitgaven;
• heffingen waartegenover een aanwijsbare prestatie staat die door de gemeente ten dienste van de inwoner wordt uitgevoerd.

Alle heffingen zijn gebaseerd op door de raad vastgestelde verordeningen, met de daarbij behorende tarieventabellen. Met betrekking tot het tarievenbeleid zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:

• De gemeentelijke belastingen stijgen niet hoger dan de inflatie;
• Een kostendekkende afvalstoffenheffing en rioolheffing;
• We gaan uit van het profijtbeginsel: diegene die van een gemeentelijke dienst of voorziening gebruik maakt, betaalt voor de daarmee gemoeide kosten;
• Over de hoogte van het tarief van de toeristenbelasting vindt zoveel als mogelijk afstemming plaats met de Lijn 50 gemeenten.

Onderstaand treft u een overzicht aan van de heffingen die door onze gemeente worden opgelegd en de bijbehorende opbrengsten.

Doel van de belasting/heffing
De opbrengst van deze belastingen dient als algemeen dekkingsmiddel. Tegenover de belastingopbrengsten staan
geen specifieke uitgaven.

Wie is belastingplichtig?
De onroerendezaakbelasting wordt geheven van:
• de eigenaren van alle woningen en
• de eigenaren en gebruikers van alle bedrijfspanden, overige gebouwen en bouwgrond binnen de gemeentegrenzen.

Grondslag van de heffing
De grondslag voor de heffing is de WOZ-waarde (waarde volgens de Wet Onroerende Zaken). De tarieven voor de ozb zijn mede afhankelijk van de op grond van de WOZ getaxeerde waarden.

Tarieven
Voor de ozb worden verschillende tarieven gehanteerd voor woningen en niet-woningen. De tarieven zijn opgenomen in onderstaande tabel.

* het tarief 2026 zal in de decemberraad op basis van de nieuwe taxaties worden vastgesteld.

Zoals bij de begroting 2025-2028 door uw raad is besloten is de opbrengst onroerende zaakbelastingen voor 2026 en 2027 met 6,5% verhoogd en voor  de  jaren 2028 en 2029 is de prijsindex uit de meicirculaire 2025  genomen. (2028 2,6% en 2029 2,5%) .

Doel van de belasting/heffing
De opbrengsten van deze belasting worden specifiek benut ter dekking van de uitgaven voor het in standhouden van de riolering.

Wie is belastingplichtig?
Belastingplichtig zijn:
a) de eigenaar van een perceel dat direct of indirect is aangesloten op de gemeentelijke riolering (eigenarendeel) en
b) de gebruiker van een perceel van waaruit water direct of indirect op de gemeentelijke riolering wordt afgevoerd (gebruikersdeel), zie ook grondslag van de heffing.

Grondslag van de heffing
Het eigenarendeel wordt geheven naar een vast bedrag per perceel en het gebruikersdeel wordt geheven naar een vast bedrag per perceel voor zover het aantal kubieke meters water dat vanuit het perceel wordt afgevoerd uitgaat boven 300 m³.

Tarieven
Uitgangspunt bij de bepaling van de tariefstelling is kostendekkendheid. Om schommelingen in de tariefstelling te voorkomen is een voorziening ingesteld.

Doel van de belasting/heffing
De opbrengsten van deze belasting worden specifiek benut ter dekking van de uitgaven voor het verwijderen en verwerken van huishoudelijke afvalstoffen.

Wie is belastingplichtig?
De gebruiker van een perceel waar huishoudelijke afvalstoffen kunnen ontstaan is belastingplichtig. Dit kan een woning zijn, maar ook bijvoorbeeld een vakantiehuis naast een woonhuis.

Grondslag van de heffing
Voor de afvalstoffenheffing gelden twee grondslagen.
Op de eerste plaats wordt er een vastrecht gehanteerd.
Daarnaast is er een prijs per kilo aangeboden afval.

Tarieven
Uitgangspunt bij de bepaling van de tariefstelling is kostendekkendheid. Om schommelingen in de tariefstelling te voorkomen is een voorziening ingesteld.

Doel van de belasting/heffing
De opbrengst van deze belasting dient als algemeen dekkingsmiddel. Daarnaast wordt een deel van de opbrengst aangewend voor de revitalisering van het toerisme en de recreatie in onze gemeente.

Wie is belastingplichtig?
Belastingplichtige is die persoon die verblijft (overnacht) in de gemeente zonder in het bevolkingsregister van de gemeente te zijn opgenomen.

Grondslag van de heffing
De belasting wordt geheven naar het aantal overnachtingen in het belastingtijdvak.

Tarieven
Het tarief bedraagt per persoon per overnachting € 2,70.

€ 0,30 per overnachting zal worden ingezet t.b.v. landschapsfonds/natuurontwikkeling.

Doel van de belasting/heffing
De opbrengst van deze belasting dient als algemeen dekkingsmiddel. Daarnaast wordt een deel van de opbrengst aangewend voor de revitalisering van het watertoerisme en de recreatie in onze gemeente.

Wie is belastingplichtig?
Belastingplichtige is die persoon die verblijft (overnacht) in de gemeente zonder in het bevolkingsregister van de gemeente te zijn opgenomen.

Grondslag van de heffing
De belasting wordt geheven naar het aantal overnachtingen in het belastingjaar. Het aantal overnachtingen wordt gesteld op het aantal overnachtende personen vermenigvuldigd met het aantal nachten. 

Tarieven
Het tarief bedraagt per persoon per overnachting € 2,70.

Doel van de belasting/heffing
De opbrengst van deze belasting dient als algemeen dekkingsmiddel. Tegenover de belastingopbrengsten staan geen specifieke uitgaven.

Wie is belastingplichtig?
Deze belasting wordt geheven van de binnen de gemeentegrenzen wonende houder van één of meerdere honden.

Grondslag van de heffing
De heffing heeft een fiscaal karakter en is gebaseerd op het aantal honden dat door een belastingplichtige wordt gehouden.

Tarieven
De tarieven zijn opgenomen in onderstaande tabel.

Overige informatie
De aanslag hondenbelasting wordt tegelijkertijd met de onroerende zaakbelastingen en rioolheffing opgelegd.

Doel van de belasting/heffing
De opbrengst van deze belasting dient als algemeen dekkingsmiddel. Tegenover de belastingopbrengsten staan geen specifieke uitgaven.

Wie is belastingplichtig?
Deze belasting wordt geheven van personen die niet binnen onze gemeente wonen, maar wel een gemeubileerde woning voor zichzelf of hun gezin ter beschikking houden gedurende meer dan 90 dagen van het belastingjaar.

Grondslag van de heffing
Als maatstaf voor de heffing geldt de waarde van de onroerende zaak zoals deze op grond van de Wet Waardering Onroerende Zaken is vastgesteld.

Tarieven
De tarieven zijn opgenomen in onderstaande tabel.

Overige informatie
De aanslag forensenbelasting wordt achteraf per jaar opgelegd.

Doel van de belasting/heffing
De gemeente brengt leges (rechten) in rekening als vergoeding voor diensten die zij verricht. De diensten waarvoor leges moeten worden betaald staan in de tarieventabel bij de verordening op de heffing en de invordering van  leges Eijsden-Margraten 2025 hoort. Tarieven voor het jaar 2026 worden in de raadsvergadering van december vastgesteld.

Wie is belastingplichtig?
De belastingplicht geldt voor diegene die de dienst heeft aangevraagd, of voor diegene voor wie de dienst wordt verleend.

Grondslag van de heffing
De leges worden geheven naar de maatstaven en tarieven, opgenomen in de bij deze verordening behorende tarieventabel.

Tarieven
De tarieven zijn opgenomen in de bijlage, de tarieventabel van de verordening op de heffing en de invordering van  leges Eijsden-Margraten 2025.

Wij hanteren de zogenaamde 100% norm voor de kwijtschelding van gemeentelijke heffingen. Of een belastingplichtige in aanmerking komt voor kwijtschelding wordt beoordeeld aan de hand van een inkomens- en/of vermogenstoets. Bij deze toets worden de kosten van bestaan conform de bijstandsnorm voor 100% meegenomen. Kwijtschelding kan alleen worden verleend voor het vastrecht gedeelte van een aanslag afvalstoffenheffing.

De heffing en invordering verloopt via de gemeenschappelijke regeling Belastingsamenwerking Gemeenten en Waterschappen (BsGW). De termijnen van heffing zijn vastgesteld in de betreffende belastingverordeningen.

bron: COELO, Groningen

Met de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing doet de gemeente verslag van de risico's die zij mogelijk loopt bij de uitvoering van de beleidsdoelstelling of  die zij heeft opgelopen tijdens de beleidsbepaling in voorgaande jaren en die financieel niet zijn afgedekt. Het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten schrijft voor dat de paragraaf over het weerstandsvermogen en risicobeheersing ten minste de volgende onderdelen bevat:

1. het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico's
2. een inventarisatie van de weerstandscapaciteit
3. een inventarisatie van de risico's
4. een overzicht van de kengetallen
5. een geprognosticeerde balans

In  september 2013 heeft uw gemeenteraad de 'beleidsnota voor risicomanagement en weerstandsvermogen' vastgesteld, waarin het gemeentelijk beleid over de weerstandscapaciteit en de risico’s is beschreven. Het wettelijk kader voor deze beleidsnota ligt besloten in het 'Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV).

Weerstandsvermogen

Het weerstandsvermogen geeft aan hoe sterk wij als gemeente zijn om risico's met financiële gevolgen op te vangen, zonder dat wij ons beleid hoeven te wijzigen. Door aandacht te hebben voor het weerstandsvermogen kan worden voorkomen dat elke financiële tegenvaller ons dwingt tot bezuinigen. De berekening van het weerstandsvermogen is als volgt:

Beschikbare weerstandscapaciteit

Het BBV omschrijft de (beschikbare) weerstandscapaciteit als zijnde 'de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken'. Dit wil zeggen hoeveel vrij besteedbare middelen de gemeente achter de hand heeft om onverwachte financiële tegenvallers op te vangen. Daarbij is belangrijk dat de financiële tegenvallers geen invloed hebben op het uitvoeren van de begroting en bestaand beleid. 

Bij de bepaling van de beschikbare weerstandscapaciteit wordt onderscheid gemaakt in incidentele en structurele weerstandscapaciteit. Incidentele weerstandscapaciteit staat voor het vermogen om calamiteiten en andere eenmalige tegenvallers op te kunnen vangen zonder dat dit invloed heeft op de voortzetting van de taken op het gewenste niveau. Hiertoe kunnen in zijn algemeenheid de reserves worden gerekend. Met de structurele weerstandscapaciteit worden de middelen bedoeld die permanent ingezet kunnen worden om tegenvallers in de lopende exploitatie op te vangen zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering van de bestaande taken. Tot de structurele weerstandscapaciteit behoren de onbenutte belastingcapaciteit en de structurele ruimte in de begroting. Bij de bepaling van de weerstandscapaciteit betrekt de gemeente:

Benodigde weerstandscapaciteit

De benodigde weerstandscapaciteit wordt bepaald op basis van een inventarisatie van alle mogelijke risico's in relatie tot de in de beleidsnota vastgestelde kans-, gevolg- en tolerantiematrix.  Afhankelijk van de behaalde risicoscore in de tolerantiematrix wordt vervolgens met een percentage het financieel risico dat de gemeente mogelijk loopt bepaald:

Afhankelijk van kans, impact, aard van het risico, urgentie, organisatie(cultuur), draagvlak en de beschikbare middelen wordt afgewogen of en welke soorten beheersmaatregelen per risico genomen moeten worden.  En zo ja, met welke urgentie. Er zijn verschillende strategieën waarop kan worden omgegaan met risico's. De verschillende opties sluiten elkaar niet altijd uit en niet alle opties zijn geschikt voor elke situatie.  Wij hanteren hierin de volgende strategieën:

1. reduceren: acties inzetten die het risico terugbrengen tot een acceptabel niveau,
2. vermijden: de activiteit waar een risico door ontstaat wordt beëindigd, op een andere manier vorm gegeven of dat voorgenomen beleid wordt vanwege de risico's niet uitgevoerd, ook werkprocessen zijn zodanig ingericht dat op die manier risico's worden vermeden,
3. overdragen: de activiteiten die door het risico geraakt worden, worden (deels) uitbesteed aan een derde partij die daarbij ook het risico overneemt, 
4. accepteren: als een risico niet wordt vermeden, verhinderd of overgedragen, dan wordt het risico geaccepteerd en moet eventuele schade via de weerstandscapaciteit worden afgedekt. 

Op grond van deze risicoanalyse wordt tot slot bepaald hoeveel middelen gereserveerd moeten worden ter afdekking van deze risico's: de benodigde weerstandscapaciteit. 

Beoordeling weerstandsvermogen

Door het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement (NAR) is een beoordelingstabel weerstandsvermogen opgesteld. Hierin kan de betekenis van de berekende ratio worden afgelezen:

Cijfer A (uitstekend) is het hoogste cijfer. De gemeente is uitstekend in staat om zelf de geïdentificeerde risico’s op te vangen. Cijfer F (ruim onvoldoende) is het laagste cijfer. Als één of meerdere risico’s zich voordoen, komt de continuïteit van de gemeente in gevaar.

Algemene reserve

De algemene reserve zijn alle reserves niet zijnde bestemmingsreserves, die zijn bedoeld als buffer (weerstandscapaciteit) voor het opvangen van financiële tegenvallers. Meerjarig vertoont de algemene reserve het volgende beeld:

Bestemmingsreserves

Een bestemmingsreserve is een afgezonderd vermogensbestanddeel waaraan uw gemeenteraad een specifieke bestemming voor bepaalde doeleinden heeft gegeven. Dit betekent dat een groot gedeelte van de bestemmingsreserve niet zondermeer vrij inzetbaar is. Uiteraard kunt u een bestemming c.q. het te bereiken doel door de inzet van een reserve altijd wijzigen. Meerjarig vertonen de bestemmingsreserves het volgende beeld:

Stille reserves

Van een stille reserve is pas sprake als de directe opbrengstwaarde van de materiële vaste activa hoger is dan de boekwaarde en als het activum niet duurzaam aan de bedrijfsuitoefening is verbonden. In de praktijk zal dit alleen voordoen bij onroerende zaken die in eigendom zijn van de gemeente en niet meer benodigd zijn voor de bedrijfsuitoefening. De meeste gemeentelijke eigendommen zoals schoolgebouwen, sportvelden, dorpshuizen, gemeentehuis, brandweerkazernes en gemeentelijke werkplaatsen (werf, milieu straat) worden ingezet voor de uitoefening van gemeentelijke taken en zijn duurzaam verbonden aan de bedrijfsuitoefening. Omdat de omvang van de stille reserves lastig te kwantificeren is, wordt dit niet meegenomen in de berekening van de weerstandscapaciteit.

Post onvoorziene uitgaven

In de programmabegroting is een post onvoorzien ad € 25.000 opgenomen. Deze buffer kan ingezet worden om incidentele tegenvallers in het lopende begrotingsjaar op te vangen. Dit is volgens de regelgeving van het BBV. Vanwege het incidentele karakter van deze tegenvallers heeft dit geen structurele gevolgen voor de begroting van een volgend jaar.

Onbenutte belastingcapaciteit

De onbenutte belastingcapaciteit is het bedrag dat de gemeente aan extra belastinginkomsten kan genereren binnen de hiervoor geldende wet- en regelgeving. Voor de berekening van de onbenutte belastingcapaciteit wordt gebruik gemaakt van de normen die gelden voor het zogenoemde artikel-12 beleid. Hierbij wordt gekeken naar de maximale eigen opbrengsten uit ozb, rioolheffing en afvalstoffenheffing.

Voor rioolheffing en afvalstoffenheffing geldt dat er gestreefd wordt naar 100% kostendekkende tarieven. Vandaar dat deze bij het bepalen van de onbenutte belastingcapaciteit buiten beschouwing worden gelaten.

Of de OZB-tarieven kunnen stijgen ten opzichte van de artikel-12 norm wordt jaarlijks berekend. Bij de berekening wordt uitgegaan van de artikel-12 norm uit de meest recente circulaire van het Rijk. Het rekentarief voor eigenaren van woningen bedraagt 0,1648% (bron: Meicirculaire gemeentefonds 2025).

De onbenutte belastingcapaciteit bedraagt derhalve voor het jaar 2026 €  1.410.675, -.

Reguliere risico’s – risico’s die zich regelmatig voordoen en die veelal vrij goed meetbaar zijn – maken geen deel uit van de risico’s in de paragraaf weerstandsvermogen. Hiervoor kunnen immers verzekeringen worden afgesloten of voorzieningen worden gevormd. Risico’s die in het kader van de weerstandsvermogen wel relevant zijn kunnen – volgens het BBV – onderverdeeld worden in:

1. Financiële risico’s;
2. Risico’s op eigendommen;
3. Risico’s die samenhangen met de interne organisatie.

Structurele risico’s zijn financieel vertaald en in de meerjarenbegroting verwerkt. Ons weerstandsvermogen is ten opzichte van eerdere begrotingen afgenomen  maar is nog steeds gezond te noemen. Door de stagnerende economie en door de val van het kabinet  zullen de risico’s voor de gemeente sterk toenemen. 

Garantieverplichtingen; gemeente staat borg voor een door een stichting of vereniging aangegane geldlening

Onder een garantieverplichting wordt verstaan het borg staan door de gemeente voor een door een stichting of vereniging aangegane geldlening. Door de borgstelling door de gemeente kan de stichting of vereniging gunstigere voorwaarden bedingen. Per 1 januari 2025 staan we garant voor:

• Woonpunt: een 7-jarige bulletlening ter grootte van € 17.000.000 aan Woonpunt bestemd voor de financiering van woongelegenheden. Aflossing vindt geheel plaats aan het einde  van de looptijd in 2028. Voor de onderliggende woongelegenheden geldt dat ze volledig eigendom zijn van Woonpunt en dat de gemeente het eerste recht van hypotheek gevestigd heeft.
• Woonpunt: een 49-jarige bulletlening ter grootte van € 9.500.000 aan Woonpunt bestemd voor de financiering van woongelegenheden. Aflossing vindt plaats aan het einde van de looptijd op 3 juli 2076. Voor de onderliggende woongelegenheden geldt dat ze volledig eigendom zijn van Woonpunt en dat de gemeente het eerste recht van hypotheek gevestigd heeft.
• Oos Heim : een resterende garantstelling van € 175.000 inzake een uitgegeven obligatielening van 1.000 obligaties met een nominale waarde van € 250 per stuk. Per 1-6-2016 zijn alle obligaties uitgeven.  De gemeente heeft als onderpand een hypothecair recht op de opstallen (gemeenschapshuis) verkregen ad € 250.000.
• Eind jaren 80 zijn de risico’s van hypothecaire geldleningen met gemeentegarantie ondergebracht bij het Waarborgfonds Sociale woningbouw (WSW) tegen een eenmalige betaling. Per 1 juni 2025 staan we garant voor € 574.604, -.

Langlopende leningen; gemeente verstrekt lening aan een derde partij, die handelt uit hoofde van een publieke taak

• In het kader van de publieke taak heeft de gemeente een lening verstrekt aan de Koninklijke Oude Harmonie te Eijsden ad. € 185.000. De lening bedraagt per 1-1-2026 € 151.597.  Als onderpand is het recht van eerste hypotheek gevestigd op het pand. De executiewaarde na verbouwing is € 365.000.
• In het kader van de publieke taak heeft de gemeente in 2018 een lening van € 400.000 verstrekt aan het Cultureel Centrum te Eijsden. De lening bedraagt per 1-1-2026 € 352.222. Als onderpand is het recht van eerste hypotheek gevestigd op het pand. De marktwaarde bedraagt € 629.000 en de executiewaarde van de marktwaarde bedraagt € 440.300.
• In het kader van de publieke taak heeft de gemeente in 2017 een lening ad € 208.600 verstrekt aan het Dorpshuis te Mheer. De lening bedraagt per 1-1-2026 € 157.029. Als onderpand is het recht van eerste hypotheek gevestigd op het pand. Conform het taxatierapport bedraagt de marktwaarde in verhuurde staat € 298.000. De executiewaarde  is 70%, zijnde € 208.600.
• Lening Stichting Sociaal Centrum Eijsden: In 2019 is een lening van € 433.300 verstrekt in het kader van de publieke taak aan de Stichting Sociaal Centrum Eijsden. De gemeente heeft  als onderpand het pand gelegen aan de Prins Hendrikstraat 21 te Eijsden. Per 1-1-2026 bedraagt het openstaande saldo van deze lening € 359.040.
• Lening Stichting Gemeenschapshuis Cadier & Keer: In 2021 is een lening van € 250.000 verstrekt in het kader van de publieke taak aan de Stichting Gemeenschapshuis Cadier & Keer. De gemeente heeft  als onderpand het pand gelegen aan de Limburgerstraat 78 te Cadier en Keer.  Conform het taxatierapport bedraagt de marktwaarde € 620.000. De executiewaarde  is 70%, zijnde € 434.000. Per 1-1-2026 bedraagt het openstaande saldo van deze lening € 250.000.
• Lening Enexis: in het kader van de publieke taak is per 30 november 2020 een lening van € 1.871.465 verstrekt aan Enexis. De lening dient ter financiering van extra investeringen in het kader van de verduurzaming van de energievoorziening. De lening is in de vorm van een converteerbare hybride aandeelhouderslening op verzoek van Enexis aan de aandeelhouders. De aflossing van de lening kan eenzijdig door Enexis plaatsvinden, voor het eerst na 10 jaar (per 30-11-2030) en vervolgens jaarlijks.

Algemene uitkering

De algemene uitkering vormt een belangrijke risicofactor binnen de begroting. Bij het gemeentefonds is de normeringsystematiek van toepassing. Dit betekent dat de groei van het gemeentefonds is gekoppeld aan de ontwikkeling van de gecorrigeerde netto rijksuitgaven. Dalen de rijksuitgaven dan daalt ook het volume van de gemeentefondsuitkering en andersom. Aangezien de definitieve vaststelling van de netto rijksuitgaven achteraf plaatsvindt, bestaat de mogelijkheid dat een gedeeltelijke verrekening van de algemene uitkering, in zowel positieve als negatieve zin, kan plaatsvinden. 

Sociaal Domein

Het sociaal domein is en blijft één van de belangrijkste pijlers van onze gemeente. Ons doel is dat alle inwoners de juiste zorg en ondersteuning krijgen en dat iedereen mee kan doen in de samenleving. Sinds 2015 zijn wij verantwoordelijk voor de uitvoering van de Jeugdwet, nieuwe taken binnen de Wmo en de Participatiewet. Hoewel we inmiddels veel ervaring hebben opgedaan, nemen de uitdagingen eerder toe dan af.

We zien verschillende maatschappelijke ontwikkelingen die hierop druk zetten: de vergrijzing, een toename van jeugdproblematiek en de blijvende gevolgen van de coronapandemie. Ook de wettelijke taak om statushouders te huisvesten wordt steeds moeilijker uit te voeren door het gebrek aan geschikte woningen.

Het grootste financiële risico is de groeiende vraag naar zorg en ondersteuning. Vooral binnen de Jeugdwet is dit zichtbaar. Naast ons eigen Sociaal Team kunnen ook huisartsen, jeugdartsen, rechters en gecertificeerde instellingen zoals Bureau Jeugdzorg zorg toewijzen. De gemeente is verplicht deze kosten te vergoeden, ongeacht de hoogte van het beschikbare budget.

De regelingen binnen het sociaal domein zijn zogenoemde *open einde regelingen*. Dit betekent dat de uitgaven niet vooraf zijn begrensd: wanneer meer inwoners gebruikmaken van een regeling, nemen de kosten automatisch toe. Dit maakt de uitgaven lastig te beheersen en kan grote gevolgen hebben voor de financiële stabiliteit en houdbaarheid van de gemeentelijke begroting.

Jeugd

De landelijke Hervormingsagenda Jeugd (2023–2028) en het rapport van de commissie-Van Ark leggen extra druk op gemeenten om de jeugdhulp financieel en organisatorisch te herstructureren. Voor een kleine plattelandsgemeente als Eijsden-Margraten betekent dit een risico op stijgende kosten en beperkingen in de beschikbaarheid van specialistische zorg. Ook onze schaal en ligging kunnen leiden tot langere wachttijden en beperkte capaciteit. Daar komt bij dat sociaal-demografische ontwikkelingen, zoals een toename van multiproblematiek in gezinnen, de hulpvraag complexer maken.

Een belangrijk risico is de financiële positie van regionale jeugdhulpaanbieders. XONAR, Mutsaersstichting en Pactum hebben te maken (gehad) met financiële problemen. Dit kan leiden tot verminderde beschikbaarheid van cruciale zorg en tot extra kosten of herplaatsingen. Voor Eijsden-Margraten is dit een reëel risico, aangezien deze organisaties een sleutelrol vervullen in de jeugdzorgketen. Specifiek bij de Mutsaersstichting komt dit concreet terug: eind 2025 zal een raadsbesluit nodig zijn over het beschikbaar stellen van extra middelen. Voor onze gemeente gaat dit om circa € 70.000.

Wmo

Binnen de Wmo neemt de druk toe door de vergrijzing. Eijsden-Margraten heeft relatief veel ouderen, en het aantal 80-plussers groeit sterk. Dit leidt tot een toenemende vraag naar huishoudelijke hulp, dagbesteding en ondersteuning van mantelzorgers. Een aanvullend risico is de mogelijke invoering van een inkomens- en vermogensafhankelijke eigen bijdrage. Dit kan leiden tot verschuivingen in het gebruik van voorzieningen en tot hogere administratieve lasten voor de gemeente.

Participatiewet

De stijging van het wettelijk minimumloon heeft directe gevolgen voor de loonkosten binnen beschut werk en re-integratietrajecten. Dit zet de financiële positie van sociale werkvoorzieningen onder druk. Daarbovenop zorgen landelijke ontwikkelingen rond de afbouw van de Wsw en de vorming van nieuwe sociaal ontwikkelbedrijven voor onzekerheid over de toekomstige inrichting van dit domein. Voor onze regio speelt bovendien het structurele verlies van het sociaal werkbedrijf MTB, dat leidt tot een blijvende en directe druk op onze begroting.

Overkoepelend

Over de drie domeinen heen zien we een verhoogd risico op financiële schokken. Problemen bij zorg- of werkvoorzieningsaanbieders kunnen leiden tot plotselinge uitval van capaciteit en tot extra uitgaven voor de gemeente. De combinatie van vergrijzing, stijgende loonkosten en de kwetsbare financiële positie van regionale aanbieders vormt daarmee een structurele bedreiging voor de financiële houdbaarheid van het sociaal domein.

Inkomsten uit beleggingen

De gemeente heeft een aantal deelnemingen, waarvan de aandelen in de BNG (Bank Nederlandse Gemeenten) en Enexis de belangrijkste deelnemingen met een hoog rendement zijn.  Het geraamde dividend van de BNG voor 2026 bedraagt € 131.000 . De dividend uitkering van Enexis is voor 2026 geraamd op € 324.000. 

Financiering

Financiering van het financieringstekort vindt plaats binnen de marges van de Wet Fido. Op dit moment is de korte rente hoger dan de lange rente en financieren we het financieringstekort met een mix van lang en kortlopende leningen. In de wet Fido zijn echter restricties opgenomen betreffende het aangaan van kortlopende leningen. In het verleden zijn hierin de volgende risico’s erkent:

De korte rente kan stijgen tot boven het niveau van de gehanteerde begrotingsrente;
De lange rente kan stijgen tot boven het niveau van de gehanteerde begrotingsrente;
De korte rente kan stijgen tot boven het niveau van de lange rente;
Voor zover zich één of meerdere van deze risico’s voor zouden doen, heeft dit een nadelig effect op het begrotingssaldo.

Open einde regelingen

Een open einde regeling is een regeling waarbij gerechtigden geld toekomt, zonder dat van te voren te overzien is wie van deze regeling in welke mate gebruik zullen gaan maken. In de begroting zijn hiervoor bedragen geraamd conform de opgaven van de instanties die belast zijn met de uitvoering van de regelingen. Enkele relevante open einde regelingen zijn:

Participatiewet;
GGD Zuid-Limburg;
Veiligheidsregio Zuid-Limburg;
Leerlingenvervoer en leerlingenplicht;
WMO;
Jeugd.

Daarnaast is de gemeente Eijsden-Margraten aangesloten bij nog een aantal Verbonden Partijen, zie paragraaf 6. Hierin is een bepaalde afhankelijkheid ontstaan. Bij stijgende kosten van een Verbonden Partij is er niet altijd de mogelijkheid om direct uit te stappen. De zeggenschap van de gemeente Eijsden-Margraten in de Verbonden Partijen was veelal beperkt.  Met de wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) per 1 juli 2022 kreeg de gemeenteraad  méér mogelijkheden om invloed uit te oefenen op besluiten van een gemeenschappelijke regeling waaraan de gemeente deelneemt.

Bouwgrondexploitatie

Voor een uitvoerige financiële analyse verwijzen we naar de paragraaf grondbeleid.

Planschadevergoedingen

Een planschadevergoeding is een vergoeding van de gemeente aan een derde voor schade geleden als gevolg van een planologische maatregel. De planschadevergoeding is, voor zover deze te verwachten was, opgenomen in de exploitatieopzet van betreffende uitbreidingslocatie dan wel bestemmingsplan, dit voor zover deze vergoeding niet op derden te verhalen is.

Aansprakelijkheidsstellingen

De landelijke tendens is dat het aantal schadeclaims toeneemt. Als oorzaken kunnen worden genoemd het Nieuwe Burgerlijk Wetboek (invoering risico aansprakelijkheid), de Algemene Wet Bestuursrecht (aanzienlijke versterking van de positie van de burger ten opzichte van de overheid) en de toenemende mondigheid van de burgers. De risico’s op het gebied van aansprakelijkheidsstelling kunnen aanzienlijk zijn, zodat het van groot belang is om schadepreventief te werken. Een goed en regelmatig onderhoud van wegen, speeltoestellen etc. (de gemeente beschikt over beheers- c.q. onderhoudsprogramma’s), een klachtenlijn, het nauwkeurig naleven van procedures, adequate behandeling van ingediende bezwaarschriften etc. behoren in het kader van preventief werken tot de aandachtspunten. De gemeente is voor de wettelijke aansprakelijkheid en de bestuurdersaansprakelijkheid verzekerd. Wij kunnen echter niet uitsluiten dat, buiten het al bestaande eigen risico, de gemeente met claims krijgt te maken die niet via de verzekering zijn afgedekt. 

Beheers- c.q. onderhoudsplannen

Om de risico’s op het gebied van onderhoud en beheer zoveel mogelijk in te perken is het noodzakelijk dat de gemeente beschikt over beheers- en onderhoudsplannen. Kortheidshalve wordt voor het inhoudelijke hieromtrent verwezen naar de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen.

Bodemverontreiniging

In onze gemeente is dit een risico dat niet geheel inzichtelijk is. De financiële gevolgen van bodemverontreiniging zijn niet in kaart te brengen en zullen als het zich voordoet van geval tot geval bekeken dienen te worden.

In de vorm van zorgvuldige toepassing van de in de gemeentelijke organisatie ingebedde bedrijfsvoeringprocessen in zijn algemeenheid, interne controlemaatregelen in het bijzonder en de planning- en control cyclus zijn waarborgen aanwezig om eventuele calamiteiten (tijdig) zichtbaar en beheersbaar te houden. Dit betekent echter niet dat hierin geen risico’s worden gelopen.

Bij de bedrijfsvoering loopt onze gemeente diverse risico’s, hierbij denken wij aan de administratieve organisatie, automatisering (o.a. uitval van de computer), informatievoorziening, de interne controle en het personeelsbeleid. Te late of verkeerde informatieverstrekking, onvolkomenheden in zowel de administratieve organisatie als in de interne controle kunnen financiële consequenties hebben. De gemeente is tevens leverancier van heel veel informatie. Indien deze informatie onjuist is, is het risico aanwezig dat wij daarvoor aansprakelijk worden gesteld.

Het ziekteverzuim blijft relatief hoog en daarnaast kennen we veel uitstroom het afgelopen jaar.  (Tijdelijke) vervanging blijft noodzakelijk bij uitval of vertrek van personeel, als andere opties niet beschikbaar of niet mogelijk zijn. Het risico bestaat dat de post ziek/piek/expertise ad. € 625.000  ontoereikend is. 

Excel-tabel

1 t/m 3 Het risicobedrag is het bedrag van de verstrekte garantieverplichting dan wel  lening minus 70% van de marktwaarde (= executiewaarde) van het onderpand (recht van 1e hypotheek) met minimum nul.
 
4 Het risicobedrag is op nul ingeschat aangezien:
a. WSW zelf circa € 274 miljoen borgstellingsreserve heeft om de aanspraak te voldoen.
b. WSW zal obligo innen bij de corporaties vóórdat het WSW bij de gemeenten en het rijk zal aankloppen.
c. WSW kan bij in dit geval Servatius onderpand opeisen en te gelde maken.
d. pas in 4e instantie zal WSW een renteloze lening afsluiten en deze lening verdelen over rijksoverheid (50%) en alle WSW-gemeenten (samen 50%); dit betekent dat een solidariteitsprincipe tussen rijk en alle aan WSW deelnemende gemeenten van toepassing is.
 
5 t/m 9  Het risicobedrag is het bedrag van de verstrekte garantieverplichting dan wel  lening minus 70% van de marktwaarde (= executiewaarde) van het onderpand (recht van 1e hypotheek) met minimum nul.
 
10 Het risicobedrag  is op € 467.866 (25%) ingeschat aangezien Enexis opereert in een gereguleerde markt; de aandelen Enexis zijn enkel in het bezit van publieke partijen.
 
11 Het risicobedrag is gebaseerd op 25 procent punten, waarbij één procentpunt overeenkomt met € 35.262. Met andere woorden als de uitkeringsfactor met 1 procentpunt verandert, heeft dit een financiële consequentie van € 35.262.

12 t/m 14 Opbrengsten beleggingen zijn meerjarig geraamd.
 
15 Het risicobedrag is gebaseerd op 7,5% eigen risico.

16 t/m 21 Het risicobedrag is gebaseerd op 15% eigen risico
 
22 en 23 Dit betreft een schattingspost op basis van ervaring.
 
24 Het laatst vastgestelde ziekteverzuim  over 1 jaar bedraagt  6,75% medio 2025. Het opgenomen bedrag ad. € 625.000 ontstaat uit 8% van de begrote personele lasten minus de begrotingspost ziek/piek/expertise.
 
25 Dit betreft een schattingspost op basis van ervaring.

Het weerstandsvermogen wordt bepaald door de beschikbare weerstandscapaciteit te delen door de benodigde weerstandscapaciteit.
De beschikbare weerstandscapaciteit bedraagt € 13.956.408 en is de som van:
• de stand van de algemene reserve per 1-1-2026 ad € 12.545.734;
• de onbenutte belastingcapaciteit 2026 ad € 1.410.675.

De benodigde weerstandscapaciteit bedraagt € 4.676.520 zoals blijkt uit bovenstaande tabel. Het weerstandvermogen kan als volgt berekend worden:
Weerstandsvermogen= beschikbare weerstandscapaciteit/benodigde weerstandscapaciteit:
 
In cijfers: € 13.956.408/ € 4.676.520 = 2,98

Op basis van de door uw raad vastgestelde weerstandsvermogen matrix, kan worden geconcludeerd dat de ratio uitstekend is (zie onderstaande tabel).

Op basis van onderstaand overzicht en op basis van het weerstandsvermogen kan worden geconcludeerd dat de financiële positie van de gemeente Eijsden-Margraten  onder druk staat. 2 van de 6 onderdelen bevinden zich in categorie A (minst risicovol),  4 onderdelen in de categorie C (risicovol). Het weerstandsvermogen  van de gemeente Eijsden-Margraten is overigens nog steeds uitstekend.

1. Netto schuldquote
De netto schuld weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie en zegt het meest over de financiële vermogenspositie van een gemeente. De netto schuldquote geeft aan of een gemeente investeringsruimte heeft of juist op haar tellen moet passen. Daarnaast zegt het kengetal ook wat over de flexibiliteit van de begroting. Hoe hoger de schuld is, hoe meer kapitaallasten er zijn (rente en aflossing) waardoor een begroting minder flexibel wordt.

2. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
Om een goed beeld te krijgen van de verstrekte leningen aan derden dient de netto schuldquote hiervoor te worden gecorrigeerd. Zo kan een hoge schuld worden veroorzaakt doordat er leningen zijn afgesloten en die gelden vervolgens worden doorgeleend aan bijvoorbeeld woningbouwcorporaties die op hun beurt weer jaarlijks aflossen.

3. Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft de mate aan waarmee de gemeentelijke bezittingen zijn betaald met eigen middelen. Anders gezegd: het aandeel van het eigen vermogen in het totaal vermogen. Hoe hoger de verhouding eigen vermogen ten opzichte van het totale vermogen hoe gezonder de gemeente.

4. Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt het onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten. Bij incidentele lasten of baten gaat het om eenmalige zaken die zich gedurende maximaal drie jaar voordoen. Voorbeelden van structurele baten zijn de algemene uitkering en eigen belastinginkomsten. Bij structurele lasten zijn dat bijvoorbeeld de personeelslasten, kapitaallasten en bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is meer flexibel dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn. Het kengetal geeft hiermee aan hoe groot de structurele vrije ruimte binnen de vastgestelde begroting is. Daarnaast geeft dit kengetal ook aan of de gemeente in staat is om structurele tegenvallers op te vangen dan wel of er nog ruimte is voor nieuw beleid.

5. Grondexploitatie
De afgelopen jaren is gebleken dat grondexploitatie een forse impact kan hebben op de financiële positie van gemeentes. De boekwaarde van de voorraad gronden is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. Het kengetal geeft aan hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten van de gemeente als geheel. Hiermee wordt het belang van de grondexploitatie op de financiële positie van de gemeente inzichtelijk.

6. Belastingcapaciteit: Woonlasten meerpersoonshuishouden
De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk zich verhoudt ten opzichte van het landelijk gemiddelde. De ruimte die een gemeente heeft om haar belastingen te verhogen om bijvoorbeeld opgetreden risico’s op te vangen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en de reinigingsheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in de gemeente.

In het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) staat dat de paragraaf over het onderhoud van kapitaalgoederen ten minste de volgende kapitaalgoederen bevat:

2a.    Wegen.
2b.    Verlichting.
2c.    Riolering.
2d.    Groen.
2e.    Gebouwen.

Van deze kapitaalgoederen wordt aangegeven:

• Het beleidskader.
• De uit het beleidskader voortvloeiende financiële consequenties.
• De vertaling van de financiële consequenties.

Het wegenbeleidsplan Eijsden-Margraten 2025-2028 is door de raad vastgesteld op 18 februari 2025 aan de hand van de inspectie uit 2023 en de actuele prijsindexcijfers . In deze beleidsperiode is een verhoging van het onderhoudsbudget voor wegen en voor vervangingen wegen in de begroting opgenomen. Met deze verhoging wordt de opgelopen achterstand op onderhoud ingelopen. De investeringsbudgetten voor levensduurverlengend onderhoud wegen en voor rehabilitaties zijn verhoogd ten opzichte van 2024. Het budget voor levensduurverlengend onderhoud 2026 bedraagt € 2.596.218 en kent een afschrijvingstermijn van 25 jaar. Het investeringsbudget voor rehabilitaties bedraagt in 2026 € 5.102.542 en kent een afschrijvingstermijn van 50 jaar. 

In 2025 is een laatste weginspectie uitgevoerd.  We zien dat het aantal wegvakken met kwaliteit C en D kleiner zijn geworden sinds de inspectie van 2023. De wegvakken met kwaliteit D staan in het Meerjareninvesteringsprogramma om aangepakt te worden of wordt een onderhoudsmaatregel uitgevoerd. Om achterstallig onderhoud te voorkomen, wordt het onderhoudsprogramma ieder jaar geactualiseerd.  Uit efficiency-oogpunt streven wij er naar werkzaamheden parallel te laten lopen met de uitvoering van het rioolbeheerprogramma. 

Het gemeentelijke beleidsplan Verkeer en Vervoer is in december 2021 door de gemeenteraad vastgesteld. De voortvloeiende maatregelen zijn opgenomen in de meerjaren onderhouds- en investeringsprogramma’s (MOP en MIP).

In 2026 voeren we de maatregelen uit die genomen dienen te worden naar aanleiding van het parkeer- en circulatieonderzoek in de oude kern van Eijsden. Daarnaast gaan we in 2026 verder met een nadere uitwerking  van het parkeeronderzoek in de kern Margraten , met een studie naar een alternatieve verkeersafwikkeling rondom de kern in Margraten, en werken we aan uniforme maatregelen om de gebiedsontsluitingswegen 50  te transformeren naar gebiedsontsluitingsweg 30 km per uur. 

De investeringsprojecten bestaan uit fases, namelijk:

1. Planvoorbereiding.
2. Uitvoering.
3. Nazorg.
4. Oplevering.

Door de fasering worden de kosten soms in opeenvolgende jaren geboekt. Dit heeft invloed op het uitgavenpatroon.  De planvoorbereiding neemt vaak, gelet op de burgerparticipatie en de nodige onderzoeken die moeten plaatsvinden, veel tijd in beslag en kost relatief weinig geld; circa 8-12% van het projectbudget. De daadwerkelijke werkzaamheden (uitvoering) duren vaak tussen de 3-4 maanden en vormen circa 80-90% van de projectkosten. De kasstromen van de projecten worden geoptimaliseerd en middels een liquiditeitenplanning bewaakt.

Voor 2026 - 2029 zijn de volgende investeringen aan wegen gepland; uitgesplitst naar levensduurverlengend onderhoud wegen (LDV) en naar rehabilitaties :

Reeds opgestarte rehabilitaties waarvoor kredieten zijn gevoteerd:

• Buurtgerichte aanpak Cadier en Keer (Willem Alexanderstraat, Christinastraat, Beatrixstraat (ged.), Irenestraat, Margrietstraat, Heirstraat, Johan Frisostraat, Groenerein, Wangraaf).
• Zoerbeemden-Industrieweg inclusief afkoppeltraject .
• Withuis binnen bebouwde kom .
• Catharinastraat/Kloppenbergweg incl. verkeersmaatregel Kasteellaan/Kloppenbergweg Oost-Maarland
• Rotonde Karreweg/Burg Wolfsstraat
• Kapelweg Cadier en Keer
• Poortstraat Eijsden
• Bourgogne Mesch
• Broekstraat Gronsveld
• Pius XII Gronsveld
• Oosterbroekweg LDV

Ten aanzien van de projecten uit het Meerjareninvesteringsplan Infrastructuur wordt u periodiek via een raadsinformatiebrief geïnformeerd over de planning, de doorlooptijd en de financiële stand van zaken.

Voor 2027-2029 staan de volgende projecten gepland:

2027

• Kapelkesstraat Eijsden LDV
• Duivenstraat Mheer
• Keunestraat Cadier en Keer
• Burg. Huybenstraat Cadier en Keer
• Beatrixstraat Cadier en Keer
• Langstraat Mesch
• Vroenhof Eijsden
• Bergbezinkbassin (BBV) Noorbeek
• Voerstraat Eijsden LDV

2028

• Heiweg (wegvak Langstraat Mesch-uitzichttoren) LDV
• Fommestraat Cadier en Keer LDV
• Beezepool Eijsden
• Onderstraat/Pley Noorbeek icm bergbezinkbassin Noorbeek
• Graaf van Bronckhorstraat Wateroverlast Gronsveld

2029

• De La Margellelaan/Schansweg Eijsden buiten bebouwde kom LDV
• Gloriet-Parkweg Gronsveld LDV
• Schijfstraat Gronsveld LDV
• Reutjensstraat Gasthuis LDV
• Steenbergweg Eijsden LDV
• Schaapsweideweg LDV
• Voerenweg (wegvak Sint Geertruiderweg-Komgrens Rijckholt) LDV
• Prins Berhardstraat Cadier en Keer
• Julianastraat Cadier en Keer
• Pastoor Rossierstraat Oost-Maarland

Naast het investeringswerk aan wegen, vindt groot asfaltonderhoud plaats op basis van 2 jaarlijkse inspecties. Daarnaast worden de wegen periodiek geveegd, wordt onkruid op verhardingen bestreden en worden jaarlijks - voor het winterseizoen - de wegmarkeringen vernieuwd op basis van een tweejaarlijkse inspectie.

Het onderhoud aan de wegen wordt conform het wegenbeleidsplan uitgevoerd waardoor er op termijn geen achterstand meer is.  

Voor het groot onderhoud van onze wegen staan voor 2026 de volgende wegen gepland:

• Buitengebied
• Diverse veldwegen 

Het vigerende beleidsplan OVL 2013 t/m 2017 is verlopen maar de vastgestelde beleidskaders zijn nog steeds actueel en er is geen aanleiding deze te wijzigen. De raad is in 2018 geïnformeerd dat geen nieuw beleidsplan wordt voorgelegd en dat het college de vastgestelde beleidskaders hanteert om de openbare verlichting te onderhouden. Op 28 mei 2018 heeft het college het Uitvoeringsplan Openbare verlichting Eijsden-Margraten 2019-2026  vastgesteld. In het gemeentelijk milieubeleidsplan zijn de klimaat-doelstellingen uit het Energieakkoord opgenomen. Om deze doelstelling te halen is in 2017 het contract met onderhoudsaannemer vernieuwd met toevoeging van een financieel plan. Op basis van deze overeenkomst – light as a service (LAAS) - is een berekening gemaakt van de benodigde budgetten tijdens de contractduur. Deze budgetten zijn opgenomen in de begroting.

Er is geen sprake van achterstallig onderhoud.

In 2026 wordt een nieuw beleidsplan Openbare Verlichting opgesteld.

Op  13 december 2022 is het waterprogramma gemeente Eijsden-Margraten 2023-2027 vastgesteld in de raad, evenals het Waterketenplan Maas & Mergelland en  de klimaatadaptatiestrategie 2023-2027. Uit efficiency-oogpunt streven we ernaar om de uitvoering van rioleringswerkzaamheden parallel te laten verlopen met de wegenwerkzaamheden. In 2026 wordt een groot gedeelte van de riolering in Cadier en Keer vervangen, starten we met de vervanging van het riool in de Kapelweg en met de planvoorbereiding voor de vervanging van het riool in de Prins Bernhardstraat en in de Julianastraat te Cadier en Keer.

Eens per 10 jaar wordt elk riool geïnspecteerd waarna onvolkomenheden worden opgelost en reparaties uitgevoerd. Derhalve is er geen achterstallig onderhoud. In 2026 worden ook volgende onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd dan wel voorbereid:
•    Reiniging en inspecties van ongeveer 25 km riolen per jaar.
•    Onderhoudsbestek pompinstallaties.
•    Reiniging van 6.200 kolken en 200 zandvangers.
•    Renovatie pompinstallaties.
•    Voorbereiding en aanbesteding reparatiebestek .
•    Relining riolering.
•    Vervanging riolering.

Het onderhoud voldoet aan het noodzakelijke niveau en er zijn geen achterstanden. 

In 2026 wordt gewerkt binnen het samenwerkingsverband Maas en Mergeland aan een nieuw Basis Riolerings Plan (BRP) voor het zuiveringsgebied Heugem-Limmel en Wijlre, waarop onze gemeente is aangesloten.

Voor het openbaar groen binnen de bebouwde kom zijn de volgende beleidsplannen actueel: 

• Groenbeleidsplan 2020.
• Bomenbeleid gemeente Eijsden-Margraten 2015.
• Groenstructuurplan binnen de bebouwde kom Eijsden 2004.

Het groenbeleidsplan is in 2020 vastgesteld door de gemeenteraad. Dit beschrijft op welke wijze de gemeente haar openbaar groen wil ontwikkelen. Het vormt de basis voor het actualiseren van het groenbeheerplan. We onderhouden 15 ha. plantsoen, scheren 65 km hagen, onderhouden ruim 22.500 bomen en maaien 53 ha. gazons. 

In 2026 ronden we het Groenstructuurplan binnen de bebouwde kom af.

Voor het landschap zijn de volgende beleidsplannen actueel:

• Bomenbeleid gemeente Eijsden-Margraten 2015.
• Bermenbeleid 2016-2026 : maaien wat moet, bloei waar mogelijk.
• Landschapsontwikkelingsplannen (LOP) Buitengewoon Margraten en Buitengewoon Eijsden.
• Gemeentelijk Kwaliteitsmenu Eijsden-Margraten 2013.
• Gebiedsvisie Middenterras Mesch-Bemelen 2020.

Op 5 februari 2013 heeft de raad het landschapsontwikkelingsplan Buitengewoon Eijsden vastgesteld. We beschikken nu over een landschappelijke visie voor het gehele buitengebied van de gemeente Eijsden-Margraten. 

Het onderhoud van openbaar groen en landschap wordt uitgevoerd conform de beleidsplannen en er is derhalve geen achterstallig onderhoud.

Gemeente Eijsden-Margraten heeft circa 40 gebouwen in eigendom.  Aan deze kapitaalgoederen  wordt onderhoud uitgevoerd om deze basisvoorzieningen  in een redelijke staat van onderhoud aan gebruikers beschikbaar te kunnen stellen. 

Gemeentelijke basisvoorzieningen zijn voornamelijk sportaccommodaties (binnen- en buitensport), gebouwen voor de gemeentelijk bedrijfsvoering (het gemeentehuis en de gemeentewerf), een aantal brandweerkazernes en enkele overige panden voor sociaal-maatschappelijke doeleinden.

In  vastgestelde startnotitie accommodatiebeleid 2013 is bepaald welke sportaccommodaties tot de gemeentelijke basisvoorzieningen behoren.  In  vastgestelde kadernotitie accommodatiebeleid 2017 is bepaald dat vitale verenigingen een essentiële rol spelen in de leefbaarheid en de sociale cohesie in de kernen, en dat de huisvestiging hiervan door de gemeente gefaciliteerd wordt.

Het benodigde onderhoud aan  deze gemeentelijke kapitaalgoederen leggen wij vast in een meerjarig onderhoudsplan. Het werkplan dat hieruit voortvloeit is de onderlegger voor het onderhoud  dat jaarlijks wordt uitgevoerd.

Op basis van inspecties en voortschrijdend inzicht wordt dit meerjarig onderhoudsplan jaarlijks geactualiseerd. In het jaarplan wordt bepaald welke werkzaamheden uitgevoerd worden.  Van dit jaarplan maken onder andere  volgende werkzaamheden deel uit:

• het benodigde jaarlijkse reguliere service-onderhoud;
• het (niet) planbare correctieve onderhoud zoals het buitenschilderwerk en noodzakelijke reparaties aan deuren en kozijnen, dakbedekkingen en technische installaties;
• het (groot) vervangingsonderhoud aan dakbedekkingen, gevels, technische installaties en (sport)vloerafwerkingen;
• benodigde aanpassingen uit veiligheidsoverwegingen. 

Voor de instandhouding van gemeentelijke gebouwen is de voorziening onderhoud gemeente gebouwen gevormd.  Alle onderhoudsuitgaven worden jaarlijks ten laste van deze voorziening geboekt. 

De meeste gemeentelijke sportaccommodaties zijn gedateerd en boekhoudkundig (na 40 jaar) afgeschreven. Vaak zijn deze sportaccommodaties al eens eerder gerenoveerd. Met een grootschalige renovatie wordt de levensduur van een gebouw nog eens met 25 jaar verlengd. Na een periode van 40 of 65 jaar dient nieuwbouw of een grootschalige renovatie zich meestal aan. Nieuwe investeringen als deze worden opgenomen in het investeringsprogramma.

Momenteel wordt gewerkt aan een Integraal Huisvestingsplan (IHP) voor de (sport)accommodaties in onze gemeente. Hierin wordt per kern inzichtelijk gemaakt welke voorzieningen aanwezig zijn, welk voorzieningenniveau gewenst is en welke maatregelen nodig zijn om dit te bereiken. Het IHP geeft per accommodatie een perspectief (behouden, investeren/verduurzamen of op termijn afstoten) en bevat een uitvoeringsagenda met projecten, prioriteiten en financiële consequenties. Hiermee sturen we op toekomstbestendige, vitale en duurzame accommodaties die bijdragen aan de leefbaarheid in onze kernen. 

De gemeentelijke treasuryfunctie heeft als doel het financieren van het gemeentelijk beleid (zorgen voor tijdige beschikbaarheid van voldoende geldmiddelen) en het uitzetten van de overtollige geldmiddelen. De risico’s en kosten worden daarbij geminimaliseerd en het renteresultaat geoptimaliseerd. Het college biedt de raad eens in de vier jaar een (herziend) Treasurystatuut aan.  Dit document is het uitvoeringsbesluit van het Treasurystatuut.

De gemeente zet de overtollige geldmiddelen uit bij de Nederlandse Staat (schatkistbankieren). Om het renteresultaat te optimaliseren wordt financiering met externe middelen beperkt door eerst de eigen liquide financieringsmiddelen te gebruiken. Als deze laatste ontoereikend zijn kunnen er externe middelen worden aangetrokken.

Voor het berekenen van het EMU-saldo is het exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves. Het verschil tussen het exploitatiesaldo en het EMU-saldo is dat het exploitatiesaldo bestaat uit het door de gemeente gehanteerde stelsel van lasten en baten, terwijl het EMU-saldo bestaat uit uitgaven en inkomsten (kasstelsel).

Welke betekenis dienst toegekend te worden aan het berekende EMU-saldo?

Het BBV schrijft voor dat gemeenten in de begroting een meerjarige berekening van het EMU-saldo opnemen. De berekening van het EMU-saldo vindt plaats op kasbasis, terwijl gemeenten sturen op een sluitende begrotingspositie volgens het stelsel van baten en lasten. De omrekening in de tabel hieronder is daardoor niet direct relevant voor de financiële sturing en kaderstelling door de raad.
Volgens het BBV is het wel de bedoeling dat het gemeentelijk EMU-saldo gerelateerd wordt aan de individuele referentiewaarde die het Ministerie van BZK jaarlijks voor elke gemeente vaststelt. Hiermee wordt inzichtelijk welk aandeel de gemeente heeft in de toename of afname van het EMU-saldo.

Het Ministerie heeft in de septembercirculaire 2024 individuele referentiewaarden voor de gemeenten gepubliceerd. Een individuele EMU-referentiewaarde betreft geen norm, maar een indicatie van het nadeel dat een gemeente in de gezamenlijke tekortnorm heeft. De Wet Hof bepaalt dat de individuele referentiewaarde voor het EMU-saldo van de individuele overheden naast het eigen aandeel ook het aandeel in openbare lichamen betreft. Met het aandeel in openbare lichamen wordt bedoeld het deel van het EMU-saldo van de gemeenschappelijke regelingen waar een individuele decentrale overheid aan deelneemt dat aan de betreffende individuele overheid wordt toegerekend. Een deel van het EMU-saldo van de gemeenschappelijke regelingen maakt dus onderdeel uit van het EMU-saldo van de deelnemende decentrale overheden.
De referentiewaarde (aandeel in het tekort) voor de gemeente Eijsden-Margraten bedraagt € 3,738 mln. (conform septembercirculaire 2024).  De gemeente Eijsden-Margraten heeft voor 2026 een overschrijding  van € 3,921 mln. (€ -7,659 mln. -€ 3,738 mln.) ten opzichte van de norm. Pas als het plafond voor het EMU-tekort van de gezamenlijke gemeenten wordt overschreden kan de individuele referentiewaarde voor het EMU-tekort een rol gaan spelen. Dat is op dit moment nog niet aan de orde.

Om vooral de financieringsrisico’s (renterisico’s) te beperken, staan in de Wet FIDO twee instrumenten: renterisiconorm en de kasgeldlimiet. Daarnaast is met het schatkistbankieren een drempelbedrag bepaald. De provincie toetst of de gemeente aan deze normen voldoet.

Het doel van de renterisiconorm is om tot een spreiding binnen de langlopende lening portefeuille te komen zodat het renterisico wordt beperkt. De jaarlijks verplichte aflossingen en renteherzieningen mogen niet meer bedragen dan 20% van het begrotingstotaal.

Wat gaan we ervoor doen? (Volgens begroting)

De gemeente hanteert voor specifieke investeringen (investeringen in riool, afval en grondexploitaties) een vast rentepercentage van 2,75%. Dit rentepercentage vloeit voort uit de gehanteerde percentages in de vastgestelde onderliggende meerjarenbeleidsplannen, respectievelijk exploitatie-opzetten.
Voor overige investeringen is een omslagpercentage berekend. Voor 2026 tot en met 2029 bedraagt het omslagpercentage 0,95%.

Het doel van de kasgeldlimiet is om de directe gevolgen van een snelle rentestijging te beperken. Gemeenten mogen hun financieringsbehoeften slechts voor een beperkt bedrag met kort geld (looptijd < 1 jaar) financieren. De norm is op 8,5% van het begrotingstotaal gesteld.

Wat gaan we ervoor doen? (Volgens begroting)

De lagere overheden zijn verplicht overtollige middelen aan te houden bij het Ministerie van Financiën (schatkist). Om het dagelijkse kasbeheer doelmatig uit te kunnen voeren is een drempelbedrag bepaald wat buiten de schatkist mag worden gehouden: een bedrag van 2% van het begrotingstotaal. Wij mogen in 2026 dus een positief rekening-courantsaldo bij de bank hebben van  €1,884 mln..  Al het meerdere zal dagelijks naar de schatkist worden overgemaakt. 

Excel-tabel

Om de ambities van het gemeentebestuur te realiseren investeren we in mensen en middelen. De paragraaf bedrijfsvoering schetst de manier waarop de organisatie hier invulling aan geeft en welke instrumenten hiervoor nodig zijn. 

Bedrijfsvoering van de organisatie is het domein en de verantwoordelijkheid van het college. Het college informeert de raad hierover via de paragraaf Bedrijfsvoering in de begroting en de jaarrekening. Deze paragraaf beschrijft op hoofdlijnen de ontwikkelingen in de bedrijfsvoering die in 2026 worden verwacht. Door doelstellingen vast te stellen en de kaders daarvoor aan te geven, kan de gemeenteraad invloed uitoefenen op de bedrijfsvoering van de gemeente. 

In 2026 bouwen we voort op de reeds ingezette lijnen. De kracht van onze organisatie is de grote betrokkenheid van onze medewerkers. De verbondenheid met Eijsden-Margraten en je daarvoor inzetten. Ruimte voor initiatieven, een hands-on mentaliteit, samen optrekken, bestuurlijk en ambtelijk. Er zijn als er een beroep op je wordt gedaan. Dit alles komt samen in de missie “Dicht bij het leven, vanuit het hart”.

Als organisatie is het - binnen de gegeven formatie - altijd zoeken naar de juiste balans tussen de bestuurlijke ambities en uitvoering geven aan de going concern taken. Als leidinggevend kader is het van belang dat de opgaven helder zijn, zodat wensen en mogelijkheden goed op elkaar afgestemd worden. Dit vraagt om duidelijke richting, focus en prioritering vanuit bestuur en management.

Voor elke organisatie en organisatieonderdelen gelden steeds drie centrale processen: doelen stellen, organiseren en realiseren. Dit vraagt om een visie, focus en gerichte sturing.  In de kern komt de focus te liggen op het bevorderen van eigenaarschap op alle niveaus in de organisatie (bestuur, management, teams en medewerkers) door het aanscherpen van de aspecten ‘’sturen’’, ‘’organiseren’’, ‘’ontwikkelen’’ en ‘’presteren’’. Dit alles met als doel verdere invulling te geven aan onze missie en visie.

Conform de vastgestelde organisatiekoers gaan we uit van een kaderstellende top-down-benadering, met ruimte voor teams en medewerkers voor verdere invulling en ontwikkeling bottom-up, zodat de motivatiekracht van medewerkers en leidinggevende maximaal wordt aangesproken. 

We leven en werken in een complexe en dynamische wereld. De ontwikkelingen volgen elkaar snel op. In Eijsden-Margraten staan we voor grote uitdagingen; woningtekorten, klimaatverandering, sociale en economische vraagstukken als ook het verbeteren van het vertrouwen in de gemeente. Daarbij komen nog de financiële uitdagingen waar we de komende jaren direct mee te maken hebben. Ook wij als organisatie moeten daar antwoorden op geven.

Een belangrijk deel van ons werk ligt in het uitvoeren van wettelijke taken. Of het nu gaat om het uitgeven van reisdocumenten, verstrekken van jeugdzorg of verlenen van een vergunning: de keuze óf we dat doen hebben we niet. Wel hóe we dat doen. Daarnaast geven we uitvoering aan de bestuurlijke ambities.

Met onze missie en visie geven we als organisatie de komende jaren richting aan onze organisatie en ons handelen. In de kern betekent dit het volgende:

Onze Missie:        in alles wat we doen zorgen wij voor een betekenisvolle verbinding tussen mensen onderling en tussen mens en omgeving. In verbinding met de samenleving zorgen we, passend in de verandering van tijdperk, voor kwaliteit van leven in Eijsden-Margraten dat staat voor de authenticiteit van onze gemeenschappen, kernen, monumenten, cultureel erfgoed en het landschappelijk karakter.

Onze Visie:           wij zijn een toegewijde organisatie die op efficiënte, professionele en doelgerichte wijze met plezier en trots mensgerichte dienstverlening en maatschappelijke opgaven realiseert. Elke dag weer zetten we ons in om de ervaringen en belevingen van onze inwoners, bestuurders en medewerkers in positieve zin te overtreffen en een hoge mate van tevredenheid tot stand te brengen.

Onze Drijfveer:    we handelen vanuit het principe ‘’dichtbij ’t Leven, vanuit ’t hart’’. Onze communicatie richting inwoners, bestuurders en medewerkers vindt daarbij plaats vanuit een pro-actieve, sensitieve en intensieve houding. 

De inwoner centraal: de maatschappij verandert en wij veranderen mee. De wijze waarop we onze diensten en producten leveren stemmen we af op de behoefte van onze inwoners. Ons streven is dat iedereen op een snelle, eenvoudige manier professioneel zaken met ons kan regelen. We standaardiseren en digitaliseren wat kan zodat er meer ruimte ontstaat voor persoonlijk contact, kwaliteit en maatwerk.

In verbinding met ons bestuur: als organisatie zijn we veerkrachtig en wendbaar en spelen adequaat in op maatschappelijke ontwikkelingen en bestuurlijke vraagstukken. Hierin tonen we ons als een professionele partner voor ons bestuur. Tevens bevorderen we goed samenspel tussen bestuur, management en medewerkers. Dit doen we vanuit een samenspel dat gestoeld is op respectvol met elkaar omgaan en respect hebben voor elkaars rol en waarbij vanuit wederkerigheid vertrouwen en veiligheid geboden wordt om verantwoordelijkheid te nemen en te geven. Dit helpt de organisatie om focus aan te brengen, om koers te houden, maar bovenal om te komen tot gedragen resultaten.

Aandacht voor elkaar: met z’n allen maken we onze organisatie tot wat deze is. Dat maakt dat het leidinggevende kader aandacht heeft voor de medewerkers. We gaan uit van eigenaarschap dat gericht is op het realiseren van de ambities en onze prestaties,, zowel op medewerkersniveau als binnen het leidinggevend kader. We bieden de ruimte aan iedere medewerker om vanuit zijn/haar kracht, motivatie en inspiratie het werk te doen. Medewerkers krijgen de gelegenheid om zich te ontwikkelen. Zo komt iedereen het best tot z’n recht, kunnen we spreken van een vitale organisatie en kunnen we de maatschappelijke opgaven optimaal gezamenlijk aan.

Onderstaand wordt het organisatiekader (missie, visie, drijfveren en strategie) als onderdeel van de organisatiekoers Eijsden-Margraten 2024 - 2026, nader schematisch weergegeven.  

Deze geschetste organisatiekoers zijn geen loze woorden op papier. We zijn er vanaf april 2024 reeds mee gestart. En ook komend jaar gaan wij hiermee verder. Dit doen we met z’n allen, van medewerker tot leidinggevende, zowel individueel als in teamverband. Ieder van ons heeft hier zijn eigen verantwoordelijkheid hierin.

De Strategische Agenda van de organisatie Eijsden-Margraten omvat een vijftal speerpunten die bijdragen aan het realiseren van de visie en missie en derhalve aan het realiseren van de bestuurlijke opgaven.  Deze punten zijn in 2025 als focuspunten benoemd en gelden ook in 2026 als focuspunten:

1. Een gezonde en solide financiële huishouding

• het structureel en reëel in evenwicht brengen van de financiële huishouding
• het elk jaar sluitend maken van de meerjarenbegroting (2026 – 2029)

2. Realiseren van mensgerichte dienstverlening

• verbeteren van de bereikbaarheid van de teams
• verbeteren van de dienstverlening naar inwoners
• verbeteren van de dienstverlening naar college en raad
• De basis op orde m.b.t. informatiebeheer & datakwaliteit, e.e.a. gebaseerd op de implementatie van een nieuw werkplekconcept

3. Opgavegericht werken

• het realiseren van de in de begroting 2026 opgenomen bestuurlijke ambities
• de doorontwikkeling van doelgerichte processturing m.b.t. going-concern / routinematige taken
• de doorontwikkeling van projectmatige sturing omtrent het realiseren van ambitiegerichte resultaten
• het verkennen, definiëren en concretiseren van programmagericht werken

4. Ontwikkelen van eigenaarschap

• ontwikkelen leiderschapskracht gericht op het leidinggevend kader en het persoonlijk leiderschap van medewerkers
• ontwikkelen medewerkerskracht gebaseerd op het goede gesprek op individueel niveau

5. Een vitale organisatie.

• Vitaliteitsbeleid (duurzame inzetbaarheid) implementeren
• Arbeidsmarktstrategie inzetten
• Strategische personeelsplanning doorvoeren
• Robuuste organisatie realiseren
• Ziekteverzuim beperken

De arbeidsmarktkrapte blijft een uitdaging opleveren.  Het verkrijgen en behouden van gekwalificeerd en gemotiveerd personeel blijft van cruciaal belang voor onze dienstverlening. Daarom blijven we investeren in onze medewerkers en het creëren van een positieve en stimulerende werkomgeving. De punten die in de vorige paragraaf zijn benoemd zoals het vitaliteitsbeleid, de aanpak en aandacht voor arbeidsmarktstrategie en het continue investeren in de ontwikkeling van onze medewerkers blijven hierbij belangrijke punten.

Informatiemanagement 
De samenleving digitaliseert in hoog tempo en ontwikkelt zich steeds verder tot een informatiesamenleving waarin burgers en organisaties verwachten dat overheidsinformatie snel, betrouwbaar en digitaal beschikbaar is. Voor gemeente Eijsden-Margraten betekent dit dat onze informatievoorziening, dienstverlening en interne bedrijfsvoering voortdurend moeten meebewegen met technologische ontwikkelingen, maatschappelijke verwachtingen en veranderende wet- en regelgeving. Om hierop voorbereid te zijn ontwikkelen wij onze informatievoorziening planmatig en toekomstgericht. Dit doen wij op basis van een meerjarige investeringsagenda, waarin bestuurlijke ambities worden verbonden met noodzakelijke vernieuwingen en wettelijke verplichtingen. Deze agenda vormt het fundament voor een wendbare, veilige en transparante informatiehuishouding die past bij de eisen van deze tijd. 

De voornaamste opgaven voor 2026 zijn: 

• De afronding van de invoering van een toekomstbestendig IT- en digitaal werkplekconcept. Hierbij wordt zorggedragen voor een adoptie c.q. inwerkprogramma dat bijdraagt aan het cyclisch en duurzaam verbeteren van onze IT, informatievoorziening en informatiebeveiliging.  
• Vernieuwing van de informatievoorziening van ons klantcontactcentrum.
• Toetreding tot de gemeenschappelijke regeling Historisch Centrum Limburg, dat bijdraagt aan een duurzame digitale archivering en ontwikkelingen zoals toekomstige integratie met e-depot.
• Continuering van het lopende beleid om onze dienstverlenings- en bedrijfsprocessen lean te verbeteren en te digitaliseren. 
• Verdere ontwikkeling van datagestuurd werken (via dashboards), zodat de gemeente als geheel beter kan sturen op te behalen resultaten. 

Wet open overheid (Woo)  
Sinds 1 mei 2022 is de Woo gedeeltelijk in werking getreden als opvolger van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). De Woo introduceert een stelsel van actieve en passieve openbaarmaking van overheidsinformatie. De actieve openbaarmakingsplicht wordt gefaseerd ingevoerd via vier tranches, met als doel een transparante overheid die informatie proactief beschikbaar stelt aan burgers en organisaties. 

Per 1 november 2024 is tranche 1 officieel in werking getreden. De overige tranches volgen in latere jaren, waarbij de exacte invoeringsdata voor medeoverheden zoals gemeenten nog worden vastgesteld. 

In 2026 zet de gemeente Eijsden-Margraten in op verdere voorbereiding en uitvoering van de Woo, met nadruk op de volgende onderdelen: 

De gemeente Eijsden-Margraten heeft bestuurlijke en/of financiële belangen in een aantal verbonden partijen, waaronder gemeenschappelijke regelingen en vennootschappen.

Een verbonden partij is een derde rechtspersoon, waarin de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Onder bestuurlijk belang wordt verstaan: een zetel in het bestuur van een verbonden partij of het hebben van stemrecht. Met een financieel belang wordt bedoeld dat de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld die ze kwijt is in geval van faillissement van de betreffende rechtspersoon en/of als de gemeente aangesproken kan worden door derden ingeval van financiële problemen bij de verbonden partij.

Deze verbonden partijen voeren beleid uit voor de gemeente. Uiteraard behoudt de gemeente Eijsden-Margraten beleidsmatige en financiële verantwoordelijkheden ten aanzien van deze partijen.

In de Nota Verbonden Partijen wordt het door de gemeente Eijsden-Margraten gevoerde beleid inzichtelijk gemaakt. Ook wordt ingegaan op de begrippen en juridische kaders waaraan verbonden partijen moeten voldoen.

De uitgangspunten voor deelname in een verbonden partij zijn uitvoerig vastgelegd in de Nota Verbonden Partijen. Belangrijke uitgangspunten zijn:

• De gemeente participeert alleen in derde partij (verbonden partij) indien daarmee publiek belang gediend wordt.
• De financiële gevolgen en mogelijke risico’s van deelname in een verbonden partij dienen inzichtelijk te worden gemaakt.

Voor meer inhoudelijke informatie wordt verwezen naar deze nota.

Onderstaande tabel toont de bijdragen voor 2026 van de gemeente Eijsden-Margraten per verbonden partij.

Het programma Landschap, natuur en water kent geen verbonden partijen.

Het programma Wonen en Leefomgeving kent geen verbonden partijen.

Voor zover er, buiten de in deze paragraaf genoemde financiële consequenties, nog substantiële additionele risico’s verbonden zijn aan deelname in gemeenschappelijke regelingen en vennootschappen dan zijn deze vermeld in de paragraaf weerstandsvermogen.