Samenvatting van de programma's
Programma 1: Kwaliteit van Leven richt zich op het verbeteren van de leefomgeving en het welzijn van alle inwoners van de gemeente. In 2026 worden diverse initiatieven en projecten uitgevoerd om een inclusieve samenleving te bevorderen, onderwijs toekomstbestendig te maken en sport, cultuur en zorg toegankelijk te houden.
- Een inclusieve samenleving
In 2026 wordt gewerkt aan een samenleving waarin iedereen kan meedoen. Dit wordt bereikt door het ondersteunen van initiatieven die sociale cohesie bevorderen en door extra aandacht te geven aan kwetsbare groepen. De gemeente zet in op het versterken van netwerken en voorzieningen die bijdragen aan inclusiviteit.
- Een gezond verenigingsleven
Om het verenigingsleven vitaal te houden, ondersteunt de gemeente in 2026 lokale verenigingen met subsidies en advies. Er wordt actief samengewerkt met verenigingen om hun toekomstbestendigheid te vergroten en hun rol als ontmoetingsplek voor inwoners te versterken.
- Toekomstbestendig onderwijs
In het IHP-onderwijs worden om de twee jaar leerlingprognoses opgesteld door Pronexus (laatste in 2025). In 2026 volgt alleen een prognose bij bijzondere ontwikkelingen. Het leerlingenaantal per school blijft een vast agendapunt in het bestuurlijk overleg, ook in relatie tot huisvesting. Daarnaast wordt in 2026 het Onderwijsachterstandenbeleid (vastgesteld in 2023) verder ontwikkeld, met nadruk op structurele uitvoering van het knooppunt -9 maanden tot 4 jaar, doorgaande lijn, preventieve logopedie en VVE-monitoring. Tevens wordt de stand van zaken geëvalueerd en de koers voor 2027-2030 bepaald.
- Ontmoetingsruimten in elke kern
In 2026 wordt het huiskamerbeleid voortgezet met als uitgangspunt één huiskamer per dorpskern, ondersteund door subsidies en professionele inzet van Trajekt. Daarnaast wordt het programma Jeugd aan Zet uitgevoerd met tien activiteiten in samenwerking met jongeren, gericht op participatie en ontmoeting (o.a. sport- en cultuuractiviteiten). Verder komt er een extra mobiele Jongeren Ontmoetingsplek (JOP), waarbij jongeren actief meedenken over ontwerp, locatie en uitvoering.
- Sporten en bewegen voor jong en oud
Sport en beweging blijven een prioriteit in 2026. De gemeente ondersteunt sportverenigingen en investeert in sportfaciliteiten die voor iedereen toegankelijk zijn. Er worden programma’s opgezet om inwoners van alle leeftijden te stimuleren meer te bewegen, met speciale aandacht voor jongeren en ouderen.
- Trendbreuk Eijsden-Margraten
In 2026 blijft de gemeente zich inzetten voor een gezonde leefstijl van onze inwoners. De focus ligt op preventie en bewustwording. Dit omvat projecten gericht op bewustwordingscampagnes, het terugdringen van gezondheidsachterstanden, het versterken van eigen regie en het ontwikkelen van een omgeving die bewegen en gezond leven bevorderd.
- Zorg op maat met focus op kostenbeheersing
De gemeente blijft in 2026 zorg op maat bieden, met een sterke focus op kostenbeheersing. Dit wordt gedaan door efficiënter samen te werken met zorgaanbieders en door inwoners te ondersteunen bij het vinden van passende zorgoplossingen.
- Kunst en cultuur in verbinding met onze inwoners
In 2026 wordt kunst en cultuur actief verbonden met de inwoners. Dit gebeurt door het organiseren van lokale evenementen, het ondersteunen van culturele initiatieven en het toegankelijk maken van kunst en cultuur voor alle doelgroepen.
Vanaf 2026 voldoen alle bibliotheken in samenwerking met partners aan de wettelijke zorgplicht, met toekomstbestendige huisvesting en extra inzet op leesbevordering en laaggeletterdheid.
Gebruik Ctrl + Klik op de onderstaande tekst met hyperlink om naar de financiële gegevens van programma 1 te gaan (let op opent in een nieuw venster).
Financiële gegevens programma 1
Programma 2: Landbouw, Landschap en Plattelandseconomie richt zich op het behoud en de versterking van het unieke landschap, de ondersteuning van duurzame landbouw en het in balans brengen van de plattelandseconomie met natuur en leefomgeving. In 2026 worden verschillende acties ondernomen om deze doelen te realiseren.
- Behoud en versterken van landschapskwaliteiten
In 2026 zet de gemeente zich in om het landschap te beschermen en te verbeteren. Dit gebeurt door ecologisch bermbeheer toe te passen en lokale initiatieven te ondersteunen die bijdragen aan biodiversiteit. Daarnaast wordt gewerkt aan de uitvoering van de Zuidelijke Maasdalvisie en worden nieuwe verdienmodellen ontwikkeld voor duurzaam landschapsbeheer. Bovendien zijn we aangesloten bij het Boccagelandschap.
- Transformatie van de landbouw
De landbouwsector staat voor grote veranderingen, en in 2026 ondersteunt het Boccagelandschap de gemeente met deze transitie door samen te werken met boeren en andere betrokkenen. Er wordt ingezet op bewustwording bij de jeugd over duurzaam lokaal voedsel en het verminderen van voedselverspilling. Ook worden initiatieven gestimuleerd die bijdragen aan de verduurzaming van de landbouw en andere vormen van landbouw.
- Vrijetijdseconomie in balans met landschap en leefomgeving
De vrijetijdseconomie blijft een belangrijk speerpunt in 2026. Daarnaast zetten we in op een economische visie over de hele breedte van de economische sector, door toekomstig beleid te ontwikkelen en het faciliteren van ondernemers. De gemeente werkt aan een balans tussen toerisme en het behoud van het landschap. Dit omvat het ontwikkelen van wandel- en fietsroutes in samenwerking met Visit Zuid-Limburg en het versterken van het Cittaslow-gedachtegoed. Daarnaast wordt verder geïnvesteerd in projecten zoals Grenspark Jeker & Maas en het Bocage-landschap om de unieke kwaliteiten van de regio te benutten.
Financiële gegevens programma 2
Programma 3: Duurzaamheid en Klimaatverandering richt zich op het realiseren van een duurzame samenleving en het aanpakken van de klimaat- en energie-uitdagingen waar de gemeente voor staat. In 2026 worden diverse maatregelen genomen om bij te dragen aan een energieneutrale toekomst, klimaatadaptatie en een circulaire economie.
- Op weg naar een energieneutrale toekomst
De gemeente zet vanaf 2026 sterk in op verduurzaming. Er worden adviezen verstrekt aan monumenteigenaren, particulieren, VvE’s en MKB, en samen met de Heuvellandgemeenten wordt het Uitvoeringsprogramma Transitievisie Warmte opgesteld, met als doel een aardgasvrije gebouwde omgeving in 2050. Ook wordt het gemeentelijk vastgoed (40 panden) verder verduurzaamd volgens een routekaart tot 2036, met minimaal energielabel C als uitgangspunt. Daarnaast stimuleert de gemeente fietsgebruik via een leasefietsplan, organiseert informatiebijeenkomsten en communiceert actief over energietransitie en circulariteit. Lokale initiatieven worden ondersteund, onder meer via een stimuleringslening voor zakelijke verduurzamingsmaatregelen.
- Aan de slag met klimaatadaptatie
De gemeente Eijsden-Margraten stimuleert inwoners met regelingen voor het vergroenen van tuinen en het afkoppelen van hemelwater (tot eind 2026). Via het samenwerkingsverband Maas & Mergelland wordt in het netwerk Waterklaar gecommuniceerd over mogelijkheden zoals regenwateropvang, hergebruik en vergroening. Daarnaast ondersteunt het waterschap met de Water in Balans-toolbox en biedt de provinciale Kansenregeling WRL extra hulp om wateroverlast te voorkomen.
- Optimaliseren luchtkwaliteit
De stikstofaanpak ligt bij rijk en provincie. Limburg werkt aan het Limburgs Offensief Stikstof (vaststelling Q4 2025). Gemeenten hebben hierin geen beslissende rol, maar houden rekening met mogelijke gevolgen voor de eigen gemeente.
- Van afval tot grondstof
Het Grondstoffenplan 2026-2029 richt zich op 80% afvalscheiding, maximaal 100 kg restafval per inwoner en meer hergebruik. Samen met Rd4 wordt ingezet op communicatie, educatie en kringloop. In 2026 wordt het grondstoffenpark (Rd4) Margraten heringericht.
Financiële gegevens programma 3
Programma 4: Wonen en Leefomgeving richt zich op het creëren van een prettige leefomgeving waarin iedereen passend kan wonen en waarin ruimte is voor ontmoeting, duurzaamheid en bereikbaarheid. In 2026 worden verschillende initiatieven uitgevoerd om aan deze doelen te werken.
- Woningbouw naar behoefte in elke kern
In 2026 blijft de gemeente zich inzetten om te voldoen aan de grote vraag naar woningen. Er wordt gewerkt aan een gevarieerd woningaanbod in alle kernen, met speciale aandacht voor betaalbare en duurzame woningen voor starters en levensloopbestendige woningen. De voortgang van de woningbouwplannen wordt jaarlijks gemonitord en gerapporteerd aan de raad. Daarnaast worden leegstaande boerderijen en historische panden benut voor nieuwe woonruimtes, met oog voor duurzaamheid en behoud van de dorpse structuren.
- Zorgvuldige implementatie Omgevingswet
De implementatie van de Omgevingswet krijgt in 2026 prioriteit. De gemeente werkt aan een soepele overgang naar de nieuwe regelgeving, met als doel het vergunningenproces en de bestemmingsplanprocedures te versnellen. Dit draagt niet alleen bij aan een betere dienstverlening, maar ook aan het versnellen van woningbouwprojecten.
- Veilige fiets- en wandelverbindingen
In 2026 wordt verder gewerkt aan het realiseren van veilige fiets- en wandelroutes, met speciale aandacht voor schoolroutes en routes voor mensen met een beperking. Samen met scholen en ouders worden veilige school-thuis-routes ontwikkeld, en er wordt uitvoering gegeven aan het Convenant Platform Zorgvragers om de toegankelijkheid van de openbare ruimte te verbeteren.
- Openbare ruimte als visitekaartje
De openbare ruimte wordt in 2026 verder ontwikkeld als een plek voor ontmoeting en ontspanning. Er wordt geïnvesteerd in het vergroenen van de leefomgeving en het verbeteren van de kwaliteit van de openbare ruimte, met oog voor klimaatverandering. Het onderhoud van wegen en groenvoorzieningen wordt uitgevoerd volgens het wegenbeleidsplan en het groenbeleidsplan.
Financiële gegevens programma 4
Programma 5: Bestuur en Dienstverlening richt zich op het versterken van goed bestuur, het verbeteren van de dienstverlening en het bevorderen van participatie en samenwerking. In 2026 worden diverse acties ondernomen om deze ambities waar te maken.
- Zichtbaarheid en communicatie over dienstverlening
In 2026 blijft de gemeente investeren in het verbeteren van de dienstverlening aan inwoners, ondernemers en organisaties. Dit gebeurt door het continu meten van klanttevredenheid en het uitvoeren van structurele onderzoeken, zoals de jaarlijkse Telan-enquête. De resultaten worden gebruikt om de kwaliteit van de dienstverlening verder te verbeteren. Daarnaast wordt de communicatie over gemeentelijke activiteiten en burgerparticipatie versterkt, zodat inwoners beter geïnformeerd en betrokken blijven.
- Goed bestuur
Goed bestuur blijft een speerpunt in 2026. De gemeente zet in op het versterken van integriteit en transparantie binnen het bestuur en de organisatie. Er worden bewustzijnstrainingen georganiseerd voor nieuwe gemeenteraadsleden en collegeleden, waarbij ook aandacht wordt besteed aan de gedragscodes en risicoanalyses. Dit draagt bij aan het vertrouwen van inwoners in het gemeentebestuur en de legitimiteit van het beleid.
Liberation: De Amerikaanse begraafplaats in Margraten en het bevrijdingsverhaal van Mesch zijn krachtige symbolen van vrijheid. De nationale start van 80 jaar Vrijheid bracht brede aandacht en betrokkenheid. De uitdaging is dit gedachtegoed blijvend en toekomstbestendig over te dragen, juist in een tijd van internationale instabiliteit.
- Inspraak is een vanzelfsprekendheid
In 2026 wordt burgerparticipatie verder doorontwikkeld. De gemeente betrekt inwoners, verenigingen en ondernemers in een vroeg stadium bij beleidsvorming en uitvoering. Specifiek wordt gewerkt aan het versterken van kinder- en jongereninspraak. De kinderraad en kinderburgemeester krijgen een prominente rol bij het ophalen van ideeën en het uitwerken van initiatieven. Ook wordt onderzocht hoe jongeren tussen 12 en 18 jaar actiever betrokken kunnen worden bij gemeentelijke vraagstukken.
- Een gezonde en solide financiële huishouding
De gemeente blijft in 2026 streven naar een gezonde financiële positie, ondanks de uitdagingen door teruglopende inkomsten uit het Gemeentefonds. Het weerstandsvermogen blijft uitstekend, met een ratio van 2,98%, maar er wordt scherp gelet op kostenbeheersing en het benutten van beschikbare middelen. De OZB-tarieven worden verhoogd met de door uw raad bij de begroting 2025-2028 vastgestelde percentages om zo de financiële stabiliteit te waarborgen.
- Doelgericht samenwerken
Samenwerking met andere gemeenten en regionale partners wordt in 2026 verder versterkt. De gemeente blijft actief deelnemen aan samenwerkingsverbanden zoals de Regio Deal Zuid-Limburg en het NOVEX-gebied Zuid-Limburg. Deze samenwerkingen zijn essentieel om complexe vraagstukken op te lossen en de bestuurskracht van de regio te vergroten. Ook wordt de relatie met buurgemeenten en internationale partners, zoals Clervaux, verder uitgebouwd.
- Een goed toegankelijke en veilige ICT-omgeving
In 2026 worden verdere stappen gezet om de gemeentelijke IT-omgeving toekomstbestendig te maken. Dit omvat het voldoen aan wettelijke verplichtingen, zoals de Wet Open Overheid en de Archiefwet, en het verbeteren van digitale toegankelijkheid voor inwoners. Veiligheid blijft een prioriteit, met maatregelen om de ICT-infrastructuur te beschermen tegen cyberdreigingen.
- Veiligheid: een gezamenlijke verantwoordelijkheid
De gemeente blijft in 2026 inzetten op het versterken van de veiligheid en leefbaarheid. Dit gebeurt door nauwe samenwerking met politie, BOA’s en andere partners. De aanpak van jeugdproblematiek en ondermijnende criminaliteit krijgt extra aandacht, evenals preventie en handhaving op het gebied van alcohol- en drugsgebruik. Daarnaast wordt de Limburgse Norm verder geïmplementeerd om een weerbare overheid te waarborgen.
- Ondermijning een halt toeroepen
De aanpak van ondermijnende criminaliteit blijft een prioriteit in 2026. De gemeente werkt samen met het Regionaal Informatie- en Expertise Centrum (RIEC) om ondermijning in kaart te brengen en aan te pakken. Flexteams worden ingezet om ongewenste situaties effectief te bestrijden, en bestaande beleidsinstrumenten, zoals de Bibob- en Damocles-regelingen, worden actief toegepast.
- Jeugdproblematiek in de greep
In 2026 wordt de regionale aanpak van jeugdproblematiek verder versterkt. Scholen worden betrokken als vindplaatsen van problemen, en er wordt ingezet op preventie, vroegtijdige signalering en samenwerking tussen jongerenwerkers, wijkagenten en ouders. Dit draagt bij aan het welzijn en de veiligheid van jongeren in de gemeente.
- Personeel
De gemeente blijft in 2026 investeren in haar medewerkers. Er wordt aandacht besteed aan scholing, duurzame inzetbaarheid en het versterken van de organisatiecultuur. Dit draagt bij aan een efficiënte en klantgerichte dienstverlening.
Financiële gegevens programma 5