Bijlage sociaal domein
Gemaakte keuzes i.h.k.v. duurzame financiën
In 2020 hebben we een aantal grote stappen gezet t.a.v. de (financiële) beheersbaarheid binnen het sociaal domein. De kosten voor wat betreft de Wmo en Jeugd zijn in 2020 ook veel minder hard gestegen dan de voorgaande jaren en op een aantal onderdelen hebben we zelfs een positieve trendbreuk bewerkstelligt door de inzet van beheersmaatregelen en monitoring. De situatie lijkt in 2020 dan ook redelijk te stabiliseren na de jarenlange forse kostenstijgingen. Uitzondering hier op vormt een deel van de verblijfsindicaties die samenhangen met enkele jeugdzorginstellingen binnen onze gemeente. De geplande wijziging in het woonplaatsbeginsel per 01-01-2022 zal echter een financieel voordelig effect hebben voor onze gemeente en de risico’s worden aanzienlijk kleiner.
Daarnaast beogen we met ons voornemen om voor het onderdeel Participatie uit het samenwerkingsverband Sociale Zaken Maastricht Heuvelland (SZMH) te stappen twee vliegen in een klap te slaan. We richten ons op integraliteit voor onze inwoners door werk- en inkomensondersteuning te koppelen aan jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning en daarmee het “dichtbij het leven” principe meer inhoud te geven.
Monitor Sociaal Domein
De laatste jaren zijn de lasten binnen programma 1 Mens & Samenleving flink gestegen, met name door de toename van de lasten als gevolg van de open einde regeling rondom de Jeugdzorg en WMO. In het najaar van 2019 zijn wij daarom gestart met het uitgebreid monitoren van het Sociaal Domein om zo een beter inzicht te krijgen in onze toegekende arrangementen en onze kosten. Het jaar 2020 heeft in het teken gestaan van de doorontwikkeling van de monitoring maar vooral ook van het implementeren van beheersmaatregelen om de kosten beheersbaarder maken. Monitoring levert immers informatie en draaiknoppen op die kunnen worden ingezet om beleids- en financiële doelstellingen beter te realiseren.
Hoe ziet de monitor eruit?
Na de start van het ontwikkelen van de monitor in het najaar van 2019, is medio 2020 de ontwikkeling t.a.v. alle basisinformatie afgerond. De monitor bestaat uit twee dashboards voor zowel Wmo en Jeugd die op maandelijkse basis worden samengesteld en uitvoerig intern worden besproken. De monitor bevat zowel financiële als inhoudelijke informatie t.a.v. nagenoeg elk onderdeel van de Wmo en Jeugdwet.
Plan-Do-Check-Act (P-D-C-A)
De monitor geeft veel informatie over de ontwikkelingen. Dit betreft zowel gewenste als ongewenste ontwikkelingen op basis waarvan eventueel bijsturing nodig kan zijn. Na aanleiding van het geconstateerde in de monitoring worden waar nodig aanvullende en verdiepende analyses gemaakt. Dit vormt de basis voor het al dan niet inzetten van eventuele beheersmaatregelen en/of beleidsmatige plannen en wijzigingen. Het effect van de ingezette maatregelen wordt vervolgens gemonitord waarna opnieuw afwegingen worden gemaakte t.a.v. de geconstateerde feiten. Daarmee is de P-C-D-A cyclus rond en kan er beter (bij)gestuurd worden.
Waar hebben wij op gestuurd?
Vanuit de informatie die voorhanden is, bestaat een redelijk volledig en goed beeld van de situatie, trends en bijzonderheden binnen de Wmo en Jeugdwet. Hetgeen wij binnen de monitoring constateren, zetten wij af tegen de gewenste (bestuurlijke) ontwikkelingen en kaders. Hiermee creëren wij inzicht, overzicht en uitzicht. We sturen onder andere op aantallen en kosten t.a.v. beschikkingen, cliënten en aanbieders. Verder monitoren we de meldingen, aanvragen, doorlooptijden, etc. Dit delen wij in naar de verschillende onderdelen binnen de Wmo en Jeugd waardoor een gerichtere aanpak mogelijk wordt gemaakt. Verder sturen we ook via de vastgestelde KPI’s zoals bijvoorbeeld de KPI’s in de begrotingen en de KPI’s die benoemd staan in het actieplan jeugd. Wanneer op bepaalde indicatoren ‘afwijkingen’ worden geconstateerd, worden hiertoe aanvullende analyses gemaakt. In een raadsthemabijeenkomst op 8 september 2020 hebben wij raadsleden geïnformeerd over de opzet en de werking van de monitor.
Ontwikkelingen 2021 en verder
Het Sociaal Domein is volop in ontwikkeling, zowel landelijk als regionaal als lokaal. Het jaar 2021 zal een jaar zijn waarin diverse grote(re) dossiers worden ontwikkeld. Dit zijn onder andere:
- De voorbereiding op het nieuwe woonplaatsbeginsel bij Jeugd en de hierbij behorende herverdeling van middelen;
- Het anticiperen en voorbereiden op de nieuwe lokale situatie na de doorgevoerde wijzigingen t.a.v. het woonplaatsbeginsel;
- Het uitwerken van de nieuwe inkoopstrategieën gericht op meer grip t.a.v. Wmo en Jeugd en de voorbereidingen t.a.v. nieuwe inkooptrajecten;
- De implementatie van een nieuwe applicatie t.b.v. Wmo en Jeugd met als doel te komen tot een betere informatievoorziening;
- Het verder ontwikkelingen van mogelijkheden in het voorliggende veld;
- Het uitbreiden van thematisch ingestoken resultaatonderzoeken en monitoring van de diverse onderdelen binnen de Wmo en Jeugd waar nodig.
- En last but not least: het uittreden uit SZMH en het inrichten van een lokaal team Participatie –ingebed in de afdeling Mens en Samenleving
Aanpak in 2021
In het jaar 2020 is een brede basis gelegd t.a.v. de monitoring. Het jaar 2021 wordt vooral het jaar van de verdieping en voorbereiding t.a.v. de monitoring op de inhoudelijke wijzigingen die uiteraard ook financiële gevolgen (kunnen) hebben. Het doel is om nog meer ‘in control’ te komen t.a.v. de verschillende elementen in het Sociaal Domein door deze vooral ook meer met elkaar te verbinden. Zo wordt ook met name geïnvesteerd in betere monitoring t.a.v. het voorliggende veld en de hierbij behorende samenwerkingspartners.
